Dziedziczny, Dziedziczni

w opracowaniu

nr hasła: 1819

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik dziedziczny
-dziedziczne
dziedzicznie
dopełniacz dziedzicznego
dziedziczne
dziedzicznego
celownik dziedzicznemu
--
biernik dziedziczny
dziedziczną
dziedziczne
narzędnik dziedzicznem
dziedzicznym
-dziedzicznym
miejscownik dziedzicznem
-dziedzicznem
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik dziedziczne
-dziedziczna
dopełniacz dziedzicznych
--
celownik ---
biernik -dziedziczne
-
narzędnik dziedzicznemi
--
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. (o ludziach) ‘będący kimś z prawa dziedziczenia albo posiadania' - (de hominibus) 'qui potestate quadam iure hereditario accepta tradendaque funguntur'
  • Yako Ian bil… dzedzicznim mlinarzem w xadza Ianuszeuem opekanu 1402 Kal - nr 60
  • Et si contigerit aliquando advocatum iudicare, tunc non debent ipsum iudicare, nisi iure Theutonico Meydburgensi cum 8 scultetis hereditariis al. dzy<e>dzycznemy 1470–1480 BiblWarsz 1861 III - 22
2. (o przedmiotach, majątku, funkcjach) 'przynależny z prawa dziedziczenia' - (de rebus, possessionibus, muneris) 'hereditarius, hereditate acceptus tradendusque'
  • Iako Szofʃzka ne v<zi>øla 20 *griuem dzedzicznich penøndzi po szmerczi swego mønsza ani gich vszitka ma 1396 Pozn - nr 192
  • Quidquid concordavimus Gowarzewskie o gich sinowicø, tosmi gednali o wszitky rzeczi dzedziczne 1398 Pozn - nr 393
  • Yakosmy przi tem bili, gdi Micolay kazal wranczicz Marczyna a Paszka przeczyw Grzegorzewy za wyczlenye y sa wsdanye dzeczyczne czøsczy w Byernacziczach 1425 Kal - nr 702
  • Yako naszh yednacze z thoba vgednaly, yszesh nam myal zapissacz czascz dzedzyczna na Pyeczysskach, kthora myal y dzerzal oczecz nash Mykolay v oycza swego 1487 ZapWarsz - nr 1584
3. (o prawie, zobowiązaniach i dokumentach prawnych) 'dotyczący dziedziczenia' - (de iure, obligationibus et documentis iuridicis) 'hereditarius, ad res hereditarias pertinens'
  • Iaco tha karczma, czsosz Micolay oną na Voczecha zalowal, tha sø bila dostala Paskowi dzedzicznim dzalem weczistim, a nigdi Miroslavovi po liscze dzelnim dostala szø 1415 Pozn - nr 902
Połączenia wyrazowe
dziedziczne mienie
1. 'własność podlegająca prawu dziedziczenia'dziedziczne, dziedzicznie myto
2. 'przekazywany drogą dziedziczenia obowiązek opłaty za dzierżawę wieczystą lub długoterminową'
  • Emphiteosis grece melioracio latine et est contractus melior inter vendicionem et locacionem sc. quando aliqua res immobilis puta terra sterilis datur alicui ad meliorandum perpetue ad tempus circa constitutam pensionem quam singulis annis tribuit et proprie potest dici dzedzyczne mytho 1442 WokRacz - 97r
  • <E>mphitesis grece melioracio latine et est contractus melior inter vendicionem et locacionem sed quam aliqua res immobilis puta terra sterilis datur alicui ad meliorandum perpetue uel ad tempus circa constitutam pensam quam singulis annis tribuit et proprie potest dici dzedzycznye mitho XV p. post. RozOss I - 77ra
dziedziczne prawo
3. 'uprawnienia spadkowe'
  • Iaco to swatczim, ysze ta niua, czso yey Swansek dobil na Gnewomirze, tey Yandrzey ma trzeczą czanscz dzedzicznim prawem 1415 Pozn - nr 901
imienie dziedziczne
4. 'własność podlegająca prawu dziedziczenia'
  • Iacom ya to gymyenye dzedziczne w Sbroschi... zadzyrszal trzy latha w pokoyu 1449 Czrs - s. XC
  • Vstawyami, ze gdi ktori nasch poddanyecz... gymyenye swe dzedzyczne zastawyph (ipsius bonis hereditariis obligatis)..., tegdi ten isti poziczcza... albo nyektori, komu bi... dlusznyk nyeczso bil dluzen na przerzeczonem gymyenyu dzyedzicznem zastawyonem (in dictis bonis hereditariis obligatis),... na onem, kthori tho iste gymyenye w zastawye dzirzi, posczigacz i ziskowacz rzeczonego dlugu... myecz bandzye pelnąn... mocz 1450 Sul (1.2) - 97
  • Pakli ten isti zastawnik rzeczonym poziczczam doszycz vczinycz... wsgardzilbi..., tegdi ten isti poziczcza temu istemu dzirzawczi tego gymyenya dzyedzicznego (eidem tenenti ipsa bona hereditaria)... zaplaczyw... dlug..., bandzye syąn mocz wvyanzacz... w rzeczone gymyenye dzyedziczne... Ktoresz tho... gymyenye dzyedziczne (bona hereditaria) dlya zastawyenya on poziczcza... bandzie dzirzal pokoynye 1450 Sul (1.2) - 98
  • Kyelkokrocz i gdikole ktora gymyenya dzyedziczna (aliqua bona hereditaria) przes ktorekoli zyemyani ot syostr... okupyoni mayąn bicz, tegdi ta tho gymyenya... przes prziyaczoli obu stronu mayąn bicz slozona a gothowimy pyenyąndzmy... zaplaczona 1450 Sul (1.2) - 107
list dziedziczny
5. 'dokument potwierdzający dziedziczne posiadanie majątku'
  • Tego szalugø na Bogusa, ys mi rancil sza list sza dzedzicni sza Carka…, czosz mal na szastawø w Magnuszeuicz, kedi <by> mi ne dal tego lista, tedi bi mi swog mal na sø dacz sza swø peczanczø, kedi bi mø nagabal Carcek…, s tego vinø mal Bogusz wiprauicz 1402 Kal - nr 52
  • Iako tho swatczą, yz Jasek… vkupil dzedziną Pudliszcowicze prawim vkupenym y listh dzedziczny na ną mal sprawedlywy, ale mu sgorzal 1420 Kościan - nr 767
  • Ysze Ian Lenarthowsky vytrzymal dzedzyna Marschewo trzydzesczy y trzy lata y Adam syn gego po svem oczsu pyącz a dwadzescza lath. A listi, ktore na nya mal, dzedzyczne, thy mv sgorzeli any s trzymanya vychodzyl 1428 Kal - nr 1029
  • Iakom nye wsdala swemu mąnszu trzeczey czansczy Nyeczayny po lyscze dziedzicznem, ktorim szą przecziw panv Gnyeznyenskemv przą, anym go panem dzedzicznem vczinyla 1440 Pozn - nr 1602
pan dziedziczny, dziedziczny pan
6. 'właściciel posiadłości, zwierzchnik terytorium'
  • Iaco pan dzedziczny Dzbansky dal Ianowy mlin czynicz w dzedzyczstwo 1424 Kościan - nr 1048
  • Iakom nye wsdala swemu mąnszu trzeczey czansczy Nyeczayny po lyscze dziedzicznem, ktorim szą przecziw panv Gnyeznyenskemv przą, anym go panem dzedzicznem vczinyla 1440 Pozn - nr 1602
  • Aczlyby kto na<d>to smyal vczynycz, yako zvfalcze, przeczywnoscz vcziny panv dzedzycznemv, tedy w czemkoly gy pan dzedzyczny o schkodą rąką swą poprzysyąsze, to gemv ma odloszycz z wyną pyathnadzescza 1456-1470 Dział - 283r
  • Gdyby raczcze sz przyszyasznyky... vczynyly wyelkyerz, szlowye vchwalą, y then by pothwerdzon krolewszkym albo dzyedzycznego pana lystem, a g<d>ybysta przyszla dwa przed prawo a parly szye o thaky czlonek, ocz then wyelkyerz myalby bycz przeczyw przyszyasznemu praw, yako maya przyszyasznyczy prawo albo ortel wyrzecz: podlug tego wyelkrza, czyly podlug pyszanego prawa? ca 1500 OrtMac - 58v

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp II 279a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1819, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny