Niemoc

w opracowaniu

nr hasła: 1371

Fleksja

rzeczownik
rodzaj: żeński

przypadek liczba
pojedynczapodwójnamnoga
mianownik niemoc
-niemocy
dopełniacz niemocy
-niemocy
celownik niemocy
--
biernik niemoc
-niemocy
narzędnik niemocą
-niemocami
miejscownik niemocy
-niemocach
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. 'choroba, brak zdrowia, cierpienie fizyczne, boleść' - 'morbus, aegrotatio, valetudo adversa, infirmitas'
  • Tacy dobre sø pres on<o>go nemochnego paralitica trvdnø nemocø urazonego znamonuiø XIV med. Kśw - br 31
  • Iakom Czedra spowadal y Bozim Czalem oprawal a <o>n w... nemoczi lezal asz do tich poroczkow[o] 1398 RtKon - nr 66
  • Rozmnoszili se sø nemocy gich (multiplicatae sunt infirmitates eorum).... Ne sborø sebrana gich ze krwy ani pomnecz bødø ymon gich przes wargi moie ca 1400 Fl - 15, 3
  • Blogoslawoni, iensze rozume na potrzebuiøczego y vbogego.... Gospodzin pomocz przines iemu na loszu bolesci iego, wszistkø iego posczelø przewroczil ies w nemoczi iego (universum stratum eius versasti in infirmitate eius) ca 1400 Fl - 40, 3
  • Blogoslaw dusza moya Gospodnv y ne zapomynay wszech odplat yego. Genz sye slutuge nade wszemy lichotamy twimy, genze vzdrawuge wszeczki nyemoczi twoge (qui sanat omnes infirmitates tuas) ca 1400 Fl - 102, 3
  • Iakosmi bili... v pana Dobrogosta... w poselstwe, pouyed<a>yącz nyemocz Mikolayewą Bądlewskego, by k temv radzil, ysz nye mose bicz o tą nyemocz w pobyczv 1418 Pozn - nr 1029
  • Mila panno..., vidz, yszczesmi opanthani velikimi nemoczami, prze tho prosz za nami XV in. R XXV (2.2)
  • Male torquetur a zlacz gy nyemocz tropy uel moczy y zle gy maczy abo tropy (puer meus iacet in domo paralyticus et male torquetur Mat 8, 6) ca 1450 PF IV (1.3) - 568
  • Precz odgechawszi, nyechaly gego (sc. Syrscy Joasa) w wyelykich nyemoczach (in languoribus magnis) 1455 BZ (1) - II Par 24, 25
  • Apoplexia vsque <ad> coleram ess kv nyemoczy (in multis enim escis erit infirmitas, et aviditas appropinquabit usque ad choleram Ecclus 37, 33) ca 1470 MamLub - 196
  • Egritudo id est infirmitas kranckheit nyemocz ca 1500 WokLub - 44r
Połączenia wyrazowe
czyrwiona niemoc
1. 'krwawa biegunka, czerwonka'
  • Lienteria quidam morbus vlg. czyrwyoną nyemocz et dicuntur lienteria, diarria et dissenteria 1442 WokRacz - 135r
krwawa niemoc
2. 'chorobliwy upływ krwi, krwotok'
użżona niemoc
3. (w medycznej teorii humoralnej) ‘przegrzanie żółci prowadzące do jej zamiany w szkodliwą, nienaturalnie gorącą czarną żółć
  • Panis non calidus, non sit minus inveteratus, sed fermentatus frugibus, validis sit ellatus, modice salsatus, occillatus sit bene cocctus. Non comedas exustam, gl. sc. testuram, quia coleram ignit advstam vszona nyemocz XV p. post. PF III (2) - 290
wielka niemoc
4. 'padaczka'
  • Ysze Marczin soltis ne pchnal Yacuba wosznego w ogen any go bil, alem bil przy tem, ysze od welkey nemoczy wpadl szam w ogen 1418 Pozn - nr 947
zimna niemoc
5. 'gorączka z dreszczami, febra, zwłaszcza zimnica'
  • Myly Yesus... wschytky nyemoczy vzdravyal, bolyesczy, vrzody y yne rozmayte nyemoczy... od zymnych nyemoczy vyely[ky]e ych zbavyl y dal ym vzdrovyenye (a febribus continuis et interpolatis liberavit) XVI in. Rozm - 217
znamienita niemoc
6. 'widoczna i ciężka choroba'
  • Depositus est a Deo notabili infirmitate szlozyon albo nawyedzyon yest oth Boga sznamyenyta nyemocza ca 1490 LeksRzW - 89
żołta niemoc
7. 'choroba objawiająca się żółtym zabarwieniem skóry, żółtaczka'

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Sstp V 196a
PDF

Errata

-