rękopisu:
ca 1425
glos: 1437
Postać materiału polskiego
Charakterystyka zawartości
Autor: -
Rodzaj: tekst prozaiczny
Typ: traktat
Rostafiński Józef, Średniowieczna historia naturalna w Polsce, cz. I. Symbola ad historiam naturalem medii aevi. Plantas, animalia, lapides et cetera simplicia medicamenta quae Polonia adhibebantur inde a XII usque ad XVI saeculum [...] collegit [...], cz. II. Collectanea scientiam naturalem qualis medii aevi temporibus in Polonia viguit illustrantia. Materiały źródłowe do słownictwa przyrodniczego średnich wieków w Polsce, Kraków 1900.
Wisłocki Władysław, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Akademia Umiejętności, Kraków 1877-1881.
Materiał cytowano z tomu II według kur- sywnej numeracji zamieszczonej przez wydawcę. Autor umieszcza w transliteracji także synonimikę łacińską. Charakterystykę źródeł i objaśnienia średniowiecznych nazw botanicznych zamieścił Rostafiński w tomie I. W Sstp prawie zawsze przedrukowywano te znaczenia. W nielicznych wypadkach niewątpliwych pomyłek wydawcy Sstp identyfikował nazwy samodzielnie. Systematyczne polskie nazwy botaniczne podawano za kluczem do oznaczania roślin: Władysław Szafer, Rośliny polskie, Warszawa 1953. Na końcu I tomu Rostafiński umieszcza trzy indeksy: 1. łaciński indeks rodzajów roślin - Genera plantarum at animalium; 2. łaciński indeks nazw roślin - Index nominum propriorum; 3. spis polskich nazw (przy zestawieniach układ alfabetyczny wg rzeczowników). Większość materiału ekscerpował własnoręcznie do magazynu Sstp sam Józef Rostafiński. Materiał niewyekscerpowany rozpisywał każdy autor botanicznego hasła wg cz. II Średniowiecznej historii naturalnej w Polsce, uprzednio wyszukując w cz. I odpowiednie numery nazw. Wydawca przedstawia następujące XV-wieczne rkpsy i inkunabuły (u Rostafińskiego w cz. II Materiały źródłowe jest ciągła numeracja rkpsów i inkunabułów z w. XV i XVI, przy czym nie są one ułożone chronologicznie):
4. Rkps Biblioteki Jagiellońskiej nr 778. Znajduje się on w Materiałach na stronach 74-93 i obejmuje nry polskich nazw 2404-2850. Na stronach 349-350 Materiałów znajduje się Suplement do źródła IV, obejmujący nry polskich nazw 11212-11223. Autor pomieścił w nim glosy, które „znalazł jeszcze robiąc korektę z oryginału”. ~ Kodeks papierowy, liczący 331 kart + dwie pergaminowe na początku, zawiera kilkadziesiąt tekstów, wszystkie w zasadzie związane są z szeroko pojętą ówczesną medycyną. Na dole s. pierwszej zapiska rubryką: 1537 Leonhardi Grochowski, arcium baccalaurei, vsibus concessus est, Collegio maiori restituendus. Kodeks pisany jest, według J. Rostafińskiego, tą samą ręką (Symbola I s. 16). Nie potwierdza tego nowy Katalog średniowiecznych rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej, w którym autorzy identyfikują Jana z Dobrej jako kopistę tylko niektórych traktatów. Kopiści pozostałych nieznani. Liczne zapiski na marginesach pozwalają bez wątpienia stwierdzić, że kodeks był używany przez jakiegoś praktykującego medyka. Rostafiński pisze, że Piekosiński datuje ten rkps na r. 1437. Wisłocki datuje go na początek XV w., a autorzy nowego Katalogu średniowiecznych rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej ca 1425. Największa liczba polskich glos (431 na 447 wszystkich) występuje w traktacie Galeatiusa de Sancta Sophia (k. 212r— -292v, kopista nieznany) Onomasticon de simplicibus, zawierającym spis leków prostych wraz z opisem ich właściwości medycznych. Glosy polskie wpisywane tą samą ręką i tym samym atramentem, co cały tekst łaciński, na marginesach bocznych bądź na marginesie dolnym. Na końcu traktatu krótkie zdanie po polsku. Kilkadziesiąt glos botanicznych z tego rkpsu, odpowiedników łacińskich synonimów na literę a, wydał Wisłocki. Glosy wydane przez Rostafińskiego obejmują jeszcze dwie karty poprzednie (od 210v), a glosy pomieszczone w Suplemencie pochodzą wyłącznie z traktatu Galeatiusa. Wszystkie glosy są nazwami 242 gatunków roślin. Często ta sama nazwa jest zapisana kilkakrotnie na różnych stronach rkpsu. Rostafiński podkreśla możliwość badania na tych powtarzających się zapisach nieustalonej grafiki średniowiecznej, ponieważ nazwy te pisane są przez tego samego autora. Podnosi też poprawność nazw, świadczącą o wiedzy autora, być może z pochodzenia Rusina, bowiem przy nazwie eviscus zapisał rutenice hordowith. Ale pisze także, że może to przemawiać za tym, że roślina przyszła „do nas w owym czasie przez Ruś” (Symbola I s. 27). Rostafiński nie zauważył wszystkich glos - nazw botanicznych. Nie wydał czterech nazw roślin z k. 295v-296v, zapisanych w receptach końskich, opublikowanych przez M. Kowalczyk i G. Staśkiewicza w artykule Lekarstwa końskie z dwóch rkpsów łacińskich z pierwszej połowy XV w. Dwie z nich podają autorzy nowego Katalogu średniowiecznych rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej. Z tych czterech nazw trzy pojawiają się też na innych kartach tego rkpsu. Nie występuje tylko jedna - cytwar, którą drukują wydawcy w LekKoń s. 242. Będzie ona jako najwcześniejszy chronologicznie cytat wykorzystana w suplemencie. W Sstp materiał cytowano z datą 1437. ~ Cf. LekKoń poz. 2.
W Rost pod numerami 11212-11223 znajdują się uzupełnienia do rkpsu BJ 778.
