Duszny, Duszni

w opracowaniu

nr hasła: 3490

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik duszny
duszna
duszne
dusznie
dopełniacz dusznego
dusznej
duszny
dusznego
celownik dusznego
-dusznemu
biernik duszny
duszną
duszne
narzędnik --dusznem
dusznym
miejscownik dusznem
--
wołacz duszny
-duszne
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik duszne
duszne
-
dopełniacz ---
celownik dusznym
--
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik -dusznych
-
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
'dotyczący duszy, ducha' - 'qui animae seu mentis est, animam attinet'
  • <Ko>nec duszny XIV ex. Pocz (1) - nk r
  • Si paciens igitur fueris, quantumcunque foris impugnet te aduersitas non confundit, quia in miseria magnanimitatis, gl. mocznosczy duszny, si tantum clipeus affuit, passus victor semper mansit 1436 R XXIII (2) - 277
  • Iohannes... in matris utero... animo exultante, wnątrznym dusschnym wyesselym, et motu salutavit (sc. Deum in utero Mariae, por. Luc 1, 41) 1448 GlKazB IV (4.1) - 80
  • Tho ma bicz dano darem Ducha Swyątego, gemu dzyeyą dar mądrosczi, gen gest w tem, komu Pan Bog tako, yako gest, smakuge y wschitky gine rzeczi duschne XV med. R XXII (2) - 221v
  • Ty vczinky czinycz gest bicz my<ło>syerdnim czyelnye. Ale duschne są gyne, takye syedm: radzicz glupyemu, karacz blądnego, otpusczicz *grziwemu a wynnemu, vczyessicz smątnego, nye dziwowacz, prossicz za kymcole Boga y czlowyeka XV med. R XXII (2) - 223v
  • Oko, gim thu sącz czlowyek Boga moze wydzyecz, gest nasch rozum, gen dogela slunczem nyebyeskim nye gest oswyeczon, niczss duschnego nye wydzi, geno yako kotka w noczi, tho gest na swyeczskye rzeczi XV med. R XXII (2) - 224v
  • Na syercza wiczisczyenye czworga trzeba: napyrwey caszdi grzech czyelni y duschni wyerną spowyedzyą wirzuczicz XV med. R XXII (2) - 224v
  • Sicut enim in fornace purgatur aurum,... sic vita Christiani in tribulacione exercitur... O sancta tribulacio cirpene, vsmaczene (leg. usmęcenie) d[z]usne! XV med. R XXIV (2.8) - 363
  • Membra vestra servire immunditiae et iniquitati, gl. id est peccatis spiritualibus grzechom dvsznym, ad iniquitatem (Rom 6, 19) XV med. SKJ I (1.1) - 101
  • In mentis quiete w dusznem pokoyv 1456 R XXXIII (4) - 182
  • In exuberancia spiritualis iocunditatis opvitosczi <du>schney <ra>dosczi 1461-1467 Serm - 323v
  • Et in scrupvlum a na gorzenye aut na zaloscz dusną (non erit tibi hoc in singultum et in scrupulum cordis Domino meo, quod effuderis sanguinem innoxium I Reg 25, 31) ca 1470 MamLub - 69
  • Anna swyata... w thobye wszythko sye popelnylo.... Thysz Iahel, pany blogoslawyona, nyepr<z>yiacziela duszney czystosczy zabila y podeptala 1482-1483 MW - 61r
  • Thy, Paa<nie> moy, przymy mye k szobye. Oddal pokuszy y mocz nyeprzyiacziela dusznego 1482-1483 MW - 67v
  • Przesz kthorey dosthoynoscz szmercz duszna szwalczyna (peo szwalczona), przez *nye vlyczka zbawyenya nasszyego othworzona 1482-1483 MW - 93r
  • Day mu szczye w laszcze thwey y zdrowye, a pothem duszne zbawyenye 1482-1483 MW - 104v
  • Contricio et compunccio animi, skrvszenye dvsznye XV p. post. GlKórn II (5) - 190
  • Veronica... thwarz Cristovą myecz sządala..., swfoy na oblycze przyloszyl myly Iesus y wythvforzyl oblycze swoye naszwyąthsze, thocz iesth vczyeszenye duszne ca 1500 PieśniWład (1.3) - 334r
  • Ihezu, myloszthnyku duszny, wkasz my thwoye oblycze ca 1500 PieśniWład (1.3) - 334r
  • Ex isto tedio venit perturbacio mentis, id est szaszmuczenye dusznye hominum ca 1500 R XLVII (5.1) - 369
  • Ma tho ieden drvgiemu powiadacz pod dussnem zatraczeniem ca 1500 SlOcc XII (1.3) - 200r
  • Gospodze moya..., day my pomocz thwoya we wschech potrzebyznach moych dvschnych y czyelyesthnych XVI in. Naw - 29v
  • Iesv Cristhe..., racz oddalycz dvschnego nyeprzyyaczyela XVI in. Naw - 79r
Połączenia wyrazowe
duszne prawo
1. 'prawo kanoniczne'
  • Gdy Otho, czeszarsz rzymszky swyathy, myszlyl o tem, kako by thy ludzye, czo szą za rzeka Ellą (pro Elbą) tako rzekaczą, <nawrocił> ku dusznemv krzesczyanszkymv prawu, na to czwyerdzyl nasze myastha (pro myastho) y postawyl byszkupa ku duchownemv prawu ca 1480 OrtOssol - 39ra
lekarz duszny
2. 'duszpasterz'(pokarm) duszny
3. 'konsekrowana Hostia przyjmowana przez chrześcijan jako ciało Chrystusa'
  • Nam modo sumus in prelio cum dyabolo in campo clauso, sicut in quadragesima, si sumus victores de gula, vana gloria et avaricia, facto prelio, scilicet in die Pasce, accedent angeli, id est sacerdotes, et ministrabunt cibum dvszny, quem virgo Maria paravit Spiritu sancto in utero suo, corpus Xpi ca 1500 GlKazB I (1.1) - 26

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp II 224a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 3490, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny