Długi

w opracowaniu

nr hasła: 2704

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik długi
długa
długie
dopełniacz długiego
długie
długiej
-
celownik ---
biernik długi
długą
długie
narzędnik --długim
miejscownik długiem
długiej
długiem
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik długie
długie
-
dopełniacz długich
--
celownik ---
biernik długie
długie
-
narzędnik ---
miejscownik długich
--
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik dłuższy
--
dopełniacz ---
celownik ---
biernik dłuższy
--
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik --dłuższe
dopełniacz ---
celownik ---
biernik --dłuższe
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. 'mający znaczny wymiar wzdłuż' - 'longus, oblongus, procerus'
  • Secunda pecies tercii campi v PIezysk pod lankamy…, penes agros Iohannis Pywowar, dlugye nywy dictos (1439) DokMp II - 291
  • Induta erat (sc. Thamar) talari tunica w szvknya dlugą asz do glosznow (II Reg 13, 18) XV med. R XXV (1.4) - 154
  • Procere dluge (populus, quem aspeximus, procerae staturae est Num 13, 33) ca 1470 MamLub - 41
  • In talari tvnica v dlugey sukny (Thamar... induta erat talari tunica huiuscemodi enim filiae regis virgines vestibus utebantur II Reg 13, 18) ca 1470 MamLub - 73
  • Yakom ia *samoosmch nye *zaganyal trzemy pluzyczamy dwv cząsczv nyvy, iedney *syedlysczeney a drugyey dlugyey 1473 ZapWarsz - nr 1360
  • Cesaries est coma capitis et proprie virorum przedzyal vloszy dlvgye ca 1500 WokLub - 26v
  • Vslyszacz to lesus y rzecze: A ny (pro my) ye dlusche vczynyenye (pro vczynymy, ergo nos ligna prolongemus), przyczyagnawschy, przyprawymy (pro myara)... Y przyczyagnąly onych drzew, yze byly dlusche XVI in. Rozm - 128
  • Vslyszacz to lesus y rzecze: A ny (pro my) ye dlusche vczynyenye (pro vczynymy, ergo nos ligna prolongemus), przyczyagnawschy, przyprawymy marya (pro myara)... Y przyczyagnąly onych drzew, yze byly dlusche XVI in. Rozm - 128
2. o czasie 'długotrwający' - de tempore 'diuturnus'
  • Tec to crol iesc miloscyueysy, a to u recy troiakey: v milem uabeny, izbihom pocutø verne cynily; w dlugem chacany, izbi hom sø k nemu zødne pospesily; w rihlem othpusceny, izbihom v yego miloscy ne rospacily XIV med. Kśw - cv 35
  • Miloserdze twe bødze nasladowacz me wszelikych dnow sziwota mego, abich przebiwal w domu boszem na dluge dny (misericordia tua subsequetur me omnibus diebus vitae meae, et ut inhabitem in domo Domini in longitudinem dierum) ca 1400 Fl - 22, 9
  • A takes szø thy..., clouecze, ne oddalag k milemv Xpoui nafrocicz, yscy tho ne gest f [s]twe voly, abicz thobe Crist dal dludze *stroue, bo thy albo ga moszesz dzysza albo iutrze s tego svatha szycz ca 1409 Gn - 14v
  • O sandzaach, w kaszdey zemy bi wstawyeny bily, a o *rokow w rzeczaach dzedzynnych, kako dlvge mayą bicz 1449 Sul (1.1) - 24
  • Gest gych wy<e>le, gysz, przes glvposczy pokarm dlvgego czasv krothkey godziny straviwszy (victum longi temporis brevi hora consumentes), byerzą szobye prz<y>ciną procz wlosthnych stron myaszkanya 1449 Sul (1.1) - 41
  • Rvssziwsy syø ottød przislismi na pvsczø, ktorasz wyedze kv Morzv Cirwonemv... y obchodzilismi gorø Seyr dlvgy czasz (et circuivimus montem Seir longo tempore) 1455 BZ (1) - Deut 2, 1
  • Tak dlugym gnycym gnyl gest (sc. Joram), az y trzewa z nyego plinøli, a tak spolu nyemoczø y ziwota zbil (longa consumptus tabe, ita ut egereret etiam viscera sua, languore pariter, et vita caruit) 1455 BZ (1) - II Par 21, 19
  • Dlugy gest, to wyedz, czas: dzalaycye domi, a bidlycye, sadzcye zagrodi a gedzcye owoce gich (longum est: aedificate domos, et habitate, et plantate hortos, et comedite fructus eorum) 1455 BZ (1) - Jer 29, 28
  • Ale czastokrocz syą przygadza, ysze geden (sc. brat) pylnyeyszy gest syebye obeszrzenya y syedlenya nysz drvgy, a tako ow (sc. drugi)... y tesz nyedbayączy dla polepszenya y zbvdowanya dzal przez przyaczele vloszony wzrzvcza, a to po dlvgem czasye 1456-1470 Dział - 287r
  • Ut expetunt tempora iaco slucha na kosdy rok a. iako obyczay dawny odlugych (leg. od długich) czasow (susceperunt Iudaei..., ut nulli liceat duos hos dies absque solemnitate transigere, quos scriptura testatur et certa expetunt tempora Esth 9, 27) ca 1470 MamLub - 115
3. o czasie 'stały, niezmienny, ustawiczny' - de tempore 'perpetuus, assiduus'
  • Tibique reddunt vota sua eterna Deo vivo et eterno, tobye dawąyą dlugye szlusby vyecznenv Bogu, zyvemv y vyernemv 1446-1447 Msza XIV - s. 181
Połączenia wyrazowe
długa wieczność
1. 'trwanie, trwałość, długowieczność'
  • Longiturnitas dluga vyecznoscz (disce ubi sit prudentia..., ut scias simul ubi sit longiturnitas vitae et victus Bar 3, 14) ca 1470 MamLub - 221
długie jelito
2. 'część przewodu pokarmowego, jelito cienkie'długie oczekanie
3. 'cierpliwość'dugie oczekawanie
4. 'cierpliwość'
  • In omni virtute confortati secundum potenciam claritatis... in... longanimitate, w *dwgem oczekawanyv, cum gaudio (Col 1, 11) XV med. SKJ I (1.1) - 123
dłuższy czas
5. (w formule prawnej) 'termin sześciotygodniowy, a zwłaszcza ostatni dzień tego terminu'
  • Ipse Hannusz Tymnayer... interrogavit in iure: domine viceadvocate, si ego non possum eundem hominem habere in iudicio, posset hoc esse ad longevum diem al. na dluszy czasz 1472 StPPP XI (4) - nr 2508
dłuższy (dzień)
6. (w formule prawnej) 'termin sześciotygodniowy, a zwłaszcza ostatni dzień tego terminu'
  • Non posuit ita, quod iam dies vlterior al. dlusschi expirauit, ante quem diem longiorem lohannes institor pecunias posuerat 1449 Przem II - nr 584
pójść w dniach długich
7. 'być w podeszłym wieku'
  • A byla Anna prorokyny..., tha byla poszla w dnyach dlugych, a szyla z masząm swogym szyedm lyath od dzyevyczthwa svego (haec processerat in diebus multis, et vixerat cum viro suo annis septem Luc 2, 36) XV p. post. EwZam - 4r

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp II 58b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 2704, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny