Czas

w opracowaniu

nr hasła: 2837

Fleksja

rzeczownik
rodzaj: męski

przypadek liczba
pojedynczapodwójnamnoga
mianownik czas
-czasowie
czasy
dopełniacz czasa
czasu
-czasow
celownik czasowi
-czasom
biernik czas
-czasy
narzędnik czasem
-czasmi
czasy
miejscownik czasie
czasu
-czasiech
wołacz ---

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Day myloscziwy pokoy w czaszyech naszych (da propitius pacem in diebus nostris) 1424 Msza III - 42ra
  • Rzeszotarzewski Cuyawki w ti czaszi ne choval, kedi Grzimcze... scot pobrali 1406 Kościan - nr 317
  • Vice czaschmy 1471 MamKal - 7
  • Gymyenye... skazalyszmi naszemv krolyewstv (leg. krolewstwu) wyeczystymy czassi przylączicz (bona... decrevimus nostro regno perpetuis temporibus applicanda) 1449 Sul (1.1) - 23
  • I powyedzal Bog: Bødzczye szwyatla w stworzenyu nyebyeskyem, a rozdzelczye dzen s noczø, a bødzczye na rozeznanye czasom y dnyom, y latom (et sint in signa et tempora, et dies, et annos) 1455 BZ (1) - Gen 1, 14
  • O tho, o czosz na mya zalowal thich tho czasow przede xandzem, abych ja przi tem byl, a ja przi tem ne byl 1427 ZapWarsz - nr 205
  • Blyzu yest dzyen zatraczenya y bycz kwapyø czassowye (iuxta est dies perditionis et adesse festinant tempora Deut 32,35) ca 1500 Puł - Deut 50
  • Excubie czaschi czągyączie (leg. czujące) noczy 1471 MamKal - 72
  • Tho sza wazane czaszy: za wszythky nyedzyelye y pyathky, tho krzyzowa <nyedzelą> y aduenth przed Gody y szyedmdzyeszath dny <przed Wyelką Noczą> w thych dnyoch, gdzye szye <nye> maya prawowacz albo szadzycz ca 1500 OrtMac - 42r
  • Szødala gest duzsza moya s<z>ødacz prawot twoych we wszelkem czassu (concupivit anima mea desiderare iustificationes tuas in omni tempore) ca 1400 Fl - 118, 20
  • In exiguo po crothkym czassze XV med. R XXV (1.4) - 150
  • Me (pro ne ‘nie ma’) Boga przed obliczim iego, pobrudzoni sø drogi we wszeliky czas (non est deus inconspectu eius, inquinatae sunt viae illius in omni tempore) ca 1400 Fl - 9, 25
  • Dubio spacio wąthpyączemv czaschowy 1466 R XXII (1.1) - 20
  • Vmneyszil ies dni czasa iego (sc. Israela), oblal ies gi *syromotø (minorasti dies temporis eius, perfudisti eum confusione) ca 1400 Fl - 88, 44
  • Ia zaprawdø modlytwø moiø k tobe, Gospodne, czas dobrey woley, Bosze (ego vero orationem meam ad te, domine, tempus beneplaciti, deus) ca 1400 Fl - 68, 16
1. 'określenie momentu, gdy coś się dzieje, bądź odstępu między kolejnymi zdarzeniami' - 'tempus'2. 'właściwy, stosowny moment, pora' - 'tempus opportunum, idoneum'
Połączenia wyrazowe
przez czasu
‘przed terminem’
przed czasem
‘przed terminem’
niektorego czasu
3. 'pewnego razu'

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Sstp I 346a
PDF

Errata

-