Twardy

w opracowaniu

nr hasła: 11429

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik twardy
twarda
twardo
dopełniacz twardego
twardej
twardego
celownik ---
biernik -twardą
twarde
narzędnik ---
miejscownik twardem
twardej
-
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik twarde
twardzi
-twarda
twarde
dopełniacz -twardych
twardych
celownik ---
biernik -twarde
twarda
narzędnik twardymi
twardymi
-
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik twardszy
twardsza
-
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik -natwardsza
-
dopełniacz najtwardszego
natwardszego
--
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Ebetatum twardich (si retusum fuerit ferrum et hoc non ut prius, sed hebetatum fuerit, multo labore exacuetur Eccles 10, 10) 1471 MamKal - 144
  • Davyd, kyedy byl myedzy svemy zvolyenyky, nygd yego czyszschy nye byl, alye v szadzye przeczyv nyeprzyaczyelom v boyv nykt ostrzschy y tvardtschy XVI in. Rozm - 626
  • Kthorąsz obyathą <ty, Boże>... prze<że>gnaną, przypysaną, twarda, roszvmną, przyemną <y thesz vczynycz raczy> (quam oblationem... benedictam, adscriptam, ratam, rationabilem acceptabilemque facere digneris) 1413-1414 Msza I - s. 261
  • Durum (pro duris?) propositis, *szzadzanymy, thvardymy rzeczamy, via sit responsio mollis XV p. post. PF III (2) - 290
  • Virgo egerit circa filium suum… et pannis, plathy, eum involuit... Loquens ad filium sic dicit: qua te veste, fili mei?… Vnam tantum tunicam habeo… et tegumentum que non sufficit tibi et michi… non sum in domo propria sed aliena… Hic non est nisi fenum, nisi presepe… hic non sunt nisi viles panni stricti et breues, et duri waskye, krothkye a wyelmy twarde XV med. SKJ V (1) - 260
  • Ia iesm strzegl drog twardich (vias duras) ca 1400 Fl - 16, 5
  • Ten ps<alm> powyada, yze Xpus iest wyeza natwardsza przeczyw nyeprzyaczelom ca 1500 Puł - 60 arg.
  • Vdzalal myasto (sc. Salomon) palmowe na pusczi a gyna myasta twarda (civitates munitissimas) vdzalal w Emat 1455 BZ (1) - II Par 8, 4
  • Municiones thwarda myastha ca 1428 PF I (5.4) - 490
  • Nerviceis funibus twardimy powroszy (si septem nerviceis funibus... ligatus fuero Jud 16, 7) ca 1470 MamLub - 60
  • Ty vsliszi<s>ch z nyebyos, s przebitka twego twardego (de firmo habitaculo tuo) modlytwi gich 1455 BZ (1) - II Par 6, 39
  • Skazoni bødø mvri twe twarde (muri tui firmi) i viszoke 1455 BZ (1) - Deut 28, 52
  • Wwedzesz ge y wsczepysz na gorze... natwardszego przebytka twogego (firmissimo habitaculo tuo) ca 1400 Fl - Moys 20
  • Wwyedzesz ge a ssadzysz na gorze dzedzydztwa twego w wyelmy twardem przebitcze twem (firmissimo habitaculo tuo) 1455 BZ (1) - Ex 15, 17
  • Secundo rudes, tvardzy, prosczy, ad intelligendum erant XV ex. GlGn (12) - 54
  • Ego dico tibi, quia tu es Petrus twardego wysnana (Mat 16, 18) XV in. R XXIV (1.8) - 76
  • Ova tremencia, viua, rubencia ovaque dura, nye barzo twarde yyeczą (pro yeyczą), cum similibus puto sunt nature valitura XV p. post. PF III (2) - 291
  • Takyego czlowyeka, czo szye szam szgvbyl, tego nye maya pogrzescz w zemy tawrdey (pro twardey, in nullo arido sepellirc deberent), ale mayą gy zarzvczicz w blotho podlug prawa ca 1480 OrtOssol - 94ra
  • Postawyl gy (sc. Izraela) nad wyssokø zyemyø..., aby ssal... olyey z krzemyenya naytwardszego (de saxo durissimo Deut 32, 13) ca 1500 Puł - Deut 19
  • Foranda foro, gl. dura perforo thwarde rzeczy vyerczą 1466 R XXII (1.1) - 16
  • Ratum thwardo ca 1428 PF I (5.4) - 491
  • Twarda pokuta, ale rozumna, gest yako na wrzot... twarda *o ostra mascz XV med. R XXII (2) - 224r
  • Paulus fuit vas decorum,... vas solidum, yscy svøty P<aweł> bil gest sø<d>... tvardy... Fuit vas solidum, bil gest tako tvardy,... quod nullo lapide tribulacionis... potuit frangi ca 1409 Gn gl. - 41ra
  • Mens mea supra petram sollidata est yscy moga misl tvartsa gest nisly opoka ca 1409 Gn gl. - 70vb
Połączenia wyrazowe
lud twardej szyje
1. por. Sstp
  • Panye, proszyø, abi szedl s namy, bocz lud twardey sszyge gest (populus enim durae cervicis est) 1455 BZ (1) - Ex 34, 9
twarde sierce
2. por. Sstp
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
twarde (rzeczownik)
'rzecz przykra, niewygodna, trudna do zniesienia'
  • Pokazal ies ludu twoiemu twarda (ostendisti... dura), napogil ies nas winem scruszena ca 1400 Fl - 59, 3

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp IX 231a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 11429, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny