Dać

w opracowaniu

nr hasła: 1074

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
daci
dać

Bezokolicznik, strona bierna

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
być dan
dan być
być dana
dana być
być dano
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
być dani
dani być
--

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.dam
2.dasz
3.da
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.damy
2.dacie
3.dadzą

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m dał
-śm dał
dał jeśm
dał sem
dałciem
dałech
dałem
dałeśm
-em dała
-eśm dała
-m dała
dałam
-
2.-ś dał
dał jeś
dałeś
jeś dał
-ś dała
dałaś
-ś dało
3.dał
dał je
dał jest
jest dał
jeść dał
dała
dała jest
dało
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.dałasta
--
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-smy dali
dalismy
--
2.daliście
--
3.dali
dali są
są dali
dały
-

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas zaprzeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.był dał
dałci jest był
jest był dał
jest dał był
jest była dała
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.sąć byli dali
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.dan jeśm
--
2.---
3.dan jest
jest dan
dana jest
dano jest
jest dano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.są dany
dany bywają
dany są
są dany
dana są

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.będzie dan
będzie dana
dana będzie
będzie dano
dano będzie
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.dani będziecie
--
3.będą dany
dani będą
dany będą
-będą dany

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-byłam dana
-
2.---
3.jestci był dan
była dana
dana była
było dano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.da
daj
3.daj
niechaj da
liczba podwójna
osoba forma
1.dawa
2.dajta
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.dajmy
2.dajcie
3.ać dadzą

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.dan bądź
dana bądź
bądź dano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.--dany bądźcie

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bych dał
dałbych
dałbych był
--
2.-by dał
-by dała
-
3.-by dał
dałliby
-by dała
-by dało
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bychmy dali
-bysmy dali
--
2.-byście dali
--
3.-by dali
daliby
--

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-by był dan
-by dan
byłby dan
-by była dana
-by dana
-by dana była
-by dano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdadzący
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdał
dał
-dało
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-dały
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-dała
dało
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdała
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdali
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdan
-dano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdany
dany
dana
dany
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdany
dana
dane
dopełniaczdanego
--
celownik---
biernikdany
daną
-
narzędnikdanym
daną
-
miejscownikdanem
danej
danem
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdani
dane
dany
dopełniacz---
celownik---
biernikdane
--
narzędnik---
miejscownikdanych
--
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
dadząc
dadzęcy
dadzę

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu przeszłego I

forma
daw
dawszy

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Daycze slawø Bogu Israhel (date gloriam deo super Israel) ca 1400 Fl - 67, 37
  • Daimi *chwalo Marziei ca 1400 CyzWroc
  • Dayta my giste znamyø (detisque mihi verum signum), abyscze sbavili otcza mego 1455 BZ (1) - Jos 2, 12
  • Yacz yesm wczora spala s mim oczczem, a ty dzyssza nagotuy wyna, a dawa gemv pycz (demus ei bibere vinum), a bødzesz tesz s nym spacz 1455 BZ (1) - Gen 19, 34
  • Day czy podług sercza twego (tribuat tibi secundum cor tuum) ca 1400 Fl - 19, 4
  • Da my rozum (da mihi intellectum), a bødø badacz sakon twoy y bødø *strzedcz gego we wszem serczv mogem ca 1400 Fl - 118, 34
  • Sine, ut ego etiam molam, hoc est in Polonico: Day, *ut ia pobrusa, a ti poziwai ca 1270 KsHenr (1.2) - 24r
  • Vstawiamy, aby z gymyenya tako vmarlego... kyelych za poltory grzywny do czyrekwie, do ktorey przysluchal, sprawyono a ostatek prziaczelom gego blyszszym dano (reliqua vero bona ad proximiores... devolvantur) 1456-1470 Dział - 279v
  • Thy by ny myal nyyedney moczy nade mną, bycz nye dana byla od vyrzchney moczy XVI in. Rozm - 813
  • Zaslvzyla v Boga, aby v to dostoyną malzenstwo svyątemv temv czlovyekv byla dana (meruit, ut sibi societur atque per coniugium ipsi copuletur) XVI in. Rozm - 33
  • Ale to pokuszenye prze to Bog bil nayn przepuscyl, abi bødøcim bil dan prziklad gego cyrpyedlywoscy (ut posteris daretur exemplum patientiae eius) 1455 BZ (1) - Tob 2, 12
  • Ten tho przewrothny obyczay ganyącz vstawyamy, abi z gymyenya tich to wmyerayączich... kyelych za polthori grzywny, gen bi daan czirekvi parochynney, sprawyon bil (calix... dandus ecclesiae parochiali comparetur,) 1449 Sul (1.1) - 40
  • Szin Boszy gestcy on nam byl dzan ca 1409 Gn - 3r
  • Bo bi bil chczal offarø, dalbich bil (si voluisses sacrificium, dedissem) ca 1400 Fl - 50, 17
  • Yzem sze ne zamowila swey braczy ro[…] dzedziny spuszczicz, kedibi my <pienią>dze daly 1413 Kościan - nr 475
  • Ysze pan podkomorze y chorąsze ne rączyli oprawicz na Lubekowe swey jątrwy, ale na ginney swey dzedzyne medzy dwema […] thaco, alisby dala gim sto cop, czo ma na Raconewiczach 1420 Kościan - nr 855
  • Iacosmi bili posli do G<r>zimka ot Marcina, bi dal cone na ranki, an (leg. a on) ne chczal dacz 1403 RtGn - nr 98
  • Tedi *rzegk pan Hinczka: Dacze mne ti vini wipiszafszy, iszbich na to odmowø dal 1395 Pozn - nr 187
  • Wolal kw mnge…, daleh mw wybawgenge. XV ex. GlWp (4.2) - 70
  • Iaco ta cząscz, czsso lezy w Ssenne, o ktorą Ianusz… na Femka… zalowal, czsso Femka rzecla, aby Bernarthowy dana za slvsbą, ta mv za slvsbą nye dana 1421 Kościan - nr 861
  • Dum locus expens detur bylby dan 1466 R XXII (1.1) - 17
  • A thakesz czvgemy o dzewkach szlachczyczow..., aby ge za zywotha daly mąszom (cum eas in vita tradiderint maritis), poszak gym podobny thakesz nasznamyonawszy 1449 Sul (1.1) - 57
  • A yesthlyby... braczya nye chczyeli sye polepszycz, a nye daliby sye karaczy (qui si se corrigere non curaverint), thedy... mayą byczi vypądzeny z pospolzthva thego braczthva 1484 Reg - 15v
  • Wszitki rzeczi podle zakona bozego abiscye daly Bogu navisszemv, abi snad nye powstal gego gnyew w krolewstwye krolyowye y sina gego, y sinow sina gego 1455 BZ (1) - II Esdr 8, 23
  • O stworziczielu,... day, byszmy then dzyen thobye offyerowaly, sz nyego lyczdbą laczwyą daly 1482-1483 MW - 65v
  • Vstal yeden ffalszyvy svyadecznyk y rzekl:... Troyą rzecz po spolv chcze povyedzyecz: pyrve przeto, yze drzevyey, nyzly y przyvyedzyem, bychmy y vczczyly y pyenyądze daly,... kyedy sządzą nadamy, naydzyecz dobre rzeczy przeczyv yemv XVI in. Rozm - 743
  • Otewrze pan skarb swoy nalepsy, nyebo, aby descz dalo zemi (ut tribuat pluviam) BZ Deut 28,12 1455 BZ (1) - Deut 28, 12
  • Thacz yesth pany Anna swyatha, kthora wszytky czasszy szwego zywotha Panv Bogu offyerowala, abi laczwyą lyczbą sz nych dala 1482-1483 MW - 62r
  • Chczem do czyebye poczthy noszycz, aby szya dala przeproszycz 1463 De morte - 273r
  • Mocz albo sylø dzal swogych *yzyawy ludo<wi> swogemv, by dal gym dzedzyna *pogøn<o>w (ut det illis hereditatem gentium) ca 1400 Fl - 110, 6
  • laco Gotprzid ymal Betkø do smerczi chowacz..., a dawszi gey pancznaczcze ran, z domu wibil 1407 HubeZb - 87
  • laco Sandziwog daw Iacubowy rok i odbyl gy oth prawa 1394 HubeZb - 69
  • A vøcz tedy vol y oszel szøcz ony bily milego Crista posznaly a *pocløknofszy oni na sfa kolana pred nim szøcz mu ony bily chualø daly ca 1409 Gn - 3v
  • A tako vøcz ona velikiim gloszem gest bila Bogu chualø dala ca 1409 Gn - 4r
  • Nigednecz czy ('czci’) any chualy szobe czynicz gest on bil ne dal ca 1409 Gn - 2v
  • F ten tho czasz bylicz szø kroleue sly, allecz nasz Cristt mily szafszecz gest gim on dobrego cloueka dal byl ca 1409 Gn - 11r
  • On czesarsz... ne dalcy szø gest on bil czeszarzem svacz ca 1409 Gn - 5v
  • lacoszmi przi tern bili i sszandzili, gdi mal Micolay Laurencio dacz <n>a ten rok trzy grziwny, ne dallibi na *tem <ro>k, tedi bi mal otstampicz desøczi grzi<w>en, czsosmi przisødzili 1399 RtGn - nr 51
  • Wisluszay, Gospodne, glos moyey prosby..., bi po spolu ne dal s grzesznimi (ne simul trahas me cum peccatoribus), a s czinøczimi lichotø ne zgubay me ca 1400 Fl - 27, 3
  • Iacom ya thego wtargv s Lasczem nye gmyal, abich gemv dal strawø na granicze 1428 ZapWarsz - nr 2825
  • Oczcze, *wszekom yą thwoye dzeczą wyerne, dalbych szwoy szywoth prze czą 1454 Aleksy - 56r
  • A wydzøødz opyøcz ffarao, ysze mu bilo dano otpoczynyenye (quod data esset requies), obczyøszy szercze swe 1455 BZ (1) - Deut 8, 15
  • Taka wielmoznosc bila gemv od Boga dana XV p. pr. ŚlPolW (5.2)
  • Iaco ta carczma, o ktorą myą Ian a Iacuss w szandze obvinily, ta nye dana byla przecziwo trzecze czansczy wolwarcow 1425 Kościan - nr 1149
  • Matka boza... rzekla: Pannam byla v domv oyczv mego..., a potem bylam dana kv kosczyolovy XVI in. Rozm - 527
  • Ale w tich myesczech, ktores to tobye kv gymyenyv bødø dani (de his autem civitatibus, quae dabuntur tibi), owszem nizadnego nye ostavisz ziwo 1455 BZ (1) - Deut 20, 16
  • Za samcza dany bødø pyøcz rvblow, a za samicze trzy (pro masculo dabuntur quinque sicli, pro femina tres) 1455 BZ (1) - Lev 27, 6
  • Oni zaprawdę po proszniczi szukali sø dusze moiey, wnydø w nyzcosczi zeme, dani bødø w røcze mecza, czøsci liszek bødø (tradentur in manus gladii, partes vulpium erunt) ca 1400 Fl - 62, 9
  • Sząndza... nye chcze... swego bronycz skazanya, alysz pirwey przes stroną otheszwalą trzy grzywny alybo kvnye Ivpyesze, tho gest kozvch, gemv bądą dany (nisi prius per partem tres marcae aut pelles mardurinae sibi assignentur) 1449 Sul (1.1) - 55
  • A gdisz pobyegnyecze do myast, poslø mor possrzood was a dani bødzecze w nyeprziiaczelske røcze (trademini in manibus hostium) 1455 BZ (1) - Lev 26, 25
  • Gdze bødze wyøcey, wyøczszø *czast das gim, a gdze mnye, mnyeysø: wszitkim, iakos to sø nynye policzeni, dano bødze gymyenye (pluribus maiorem partem dabis et paucioribus minorem: singulis, sicut nunc recensiti sunt, tradetur possessio) 1455 BZ (1) - Num 26, 54
  • Przetosz gydzyczye a dzelayczye, slomi wam nye bødze dano, a wy dayczye obiczyaynø lyczbø czegel (paleae non dabuntur vobis et reddetis consuetum numerum laterum) 1455 BZ (1) - Ex 5, 18
  • Szedmkrocz bødze pomsta dana Kaynowy (septuplum ultio dabitur de Cain) 1455 BZ (1) - Gen 4, 24
  • Poszak... pyenyądzmy gothowimy oprawyony doszycz czyny, kdy przeth przyaczolmy bądze dan (in praesentia amicorum assignetur) 1449 Sul (1.1) - 52
  • Prze krzechkoscz przyrodzenya wdowam szescz lath w dawnoscz dany bączcze (viduis vero sex anni propter fragilitatem sexus in praescriptione opponantur) 1449 Sul (1.1) - 54
  • Wszitko, czso przislusze k sluszbye Boga nyebyeskego, s pylnoscyø bødz dano do domv bozego (tribuatur diligenter in domo dei coeli) 1455 BZ (1) - I Esdr 7, 23
  • Acz zapomna-ly czebe, Yeruzalem, zapomnenv dana bødz prawycza moya (si oblitus fuero tui, Jerusalem, oblivioni detur dextera mea) ca 1400 Fl - 136, 6
  • A bandzely zzaloba o dzedzyną..., pospolythi rok, tho yest trzech nyedzeel, przes sandzą gym daan bąncz (communis terminus trium septimanarum per iudicem eidem assignetur) 1449 Sul (1.1) - 27
  • Stal anyol podlug oltarza kosczelnego ymaiancz kadzidlnyczø zlota w rance swey y dana szø iemu *kazidla rozmagita, y poszedl dym wonye drogey z ranky angelskey przed oblicze Boze 1482-1483 MW - 122r
  • Yako Wyach nye bil w ten czasz doma na teg dzyedzynye, kyedy sø rani Ianowi dany 1417 Kal - nr 542
  • Byada <mnie>, iszem syø narodzil, abich wydzal vdrøczenye lyvda mego a *vdroczenye myasta swyøtego, a syedzøcz tu, gdisz dani biwayø swyøte rzeczi w røce nyeprzyiaczol (cum datur in manibus inimicorum)? 1455 BZ (1) - I Mach 2, 7
  • Y dany są yemv kszyagy Ysayasza proroka (traditus est illi liber Isaiae prophetae Luc 4, 17), a gdy odphorzyl kszyagy, nalyasl myescze XV p. post. EwZam - 307
  • Gdze gest stado, gesz to gest dano tobye (qui datus est tibi)? 1455 BZ (1) - Jer 13, 20
  • Dano yest zemø za *rzemø prawim tarkem 1412 Pyzdr - 342
  • Dana yest yemu mocz na czterzy cząsczy svyata XVI in. Rozm - 830
  • Mamy chouacz thy to dary, chosz szø nam darmo dany..., trudno gest ge nam oszobno vyslouicz, allecz ga vam o gednem dzarze pouem, chocz gest nam dan, a thocz gest swøthy kresth ca 1409 Gn - 171v
  • Mamy chouacz thy to dary, chosz szø nam darmo dany..., trudno gest ge nam oszobno vyslouicz, allecz ga vam o gednem dzarze pouem, chocz gest nam dan, a thocz gest swøthy kresth ca 1409 Gn - 171v
  • Krolyowy israhelskemu dan gest (sc. Achas) w røoce (manibus... regis Israel traditus est), a pobyt wyelykø ranø 1455 BZ (1) - II Par 28, 5
  • Gisz sø widzeli me, na dwor sø vczecli ote mne, zapomnenu dan iesm iaco vmarli od sercza (oblivioni datus sum, tamquam mortuus a corde) ca 1400 Fl - 30, 15
  • Gdy badą przeparczy sądownye, mayą bycz dany za rąką (postquam convicti fuerint in iudicio, ad manus... ligati tradentur). 1456-1470 Dział - 268v
  • Wszdy przewyczezeny bądzely kmyothowycz, a ma szkąth zaplaczicz, zywoth dzeszączą grzywnamy ma othkvpycz, yako y za glową kmyeczą obykly sza dany bycz dzesącz grzywyen (sicut pro capite plebei dare est consuetum) 1449 Sul (1.1) - 81
  • Tho wschisthko onemu, komu zaloscz yest, dano ma bicz 1450 Sul (1.2) - 93
  • Tegdy... powodowy... ma bycz dano... w dzedziną wwyązanye... Tedi sądzą ma przysądzicz wszystko, czso gest zastawiono powodowy, y dacz wwyązanye 1456-1470 Dział - 274v
  • Anym gego w[y]e szdrowyv, w robothach y w pynyedzach, oth they rany lekarzewy danych, nye vschkodzil 1472 ZapWarsz - nr 3052
  • Et vocat… secundo per collata beneficia,… quarto per irrogata, dane, flagella XV med. GlWroc - 50r
  • Tedi mu ti vini dani przepiszane hy zapeczentani 1395 Pozn - nr 187
  • Blogoslawyon Abram Bogu Nawisszemu... a blogoslawyon Bog Nawisszy, gegoz zasczyczyenym wrogowye w gego røce dany (quo protegente, hostes in manibus tuis sunt) 1455 BZ (1) - Gen 14, 20
  • Nyemnodzy yego braczyey znamyø Yezvkrystowy møky przes Domyenyka swyøtego gym dane (per sanctum Dominicum eis datum) gydo, a mnodzy gydø po znamyenyv wrzazanya przes dyabla gym danem (per diabolum eis oblatum) XV med. MPKJ V (2) - 2vb
  • O skodzye daney. Pozyczaw konya v przyiaczelya, ochromyegely w nyego, ma gy chowacz za dwye nyedzely 1449 Sul (1.1) - 12
  • Dzewky w dzedzynach... nye mogą... bicz namyestnyczkamy, ale doszycz mayą myecz na posagv gym danem (contententur de dote eis tradita)..., a blyszsy gych nye dawszy tesz gym poszagv (non data dote) v they dzedzynye wstąpyą..., alye blysza bracza gym penyądze za nye dadzą (sed proximiores fratres eis earum pecunias assignent), a samy dzedzyny thake odzyrzą 1449 Sul (1.1) - 57
  • Yakom ya leszal prawą nyemoczą od Boga daną 1437 Pyzdr - nr 1123
  • Herman... o nyekthore mlyna[na]rzowy dowynyenya przeth szandzą danym alybo obranym (coram iudice dato vel electo) obyczayem dobrym rzeczonego mlynarza sząndzicz przykazal 1449 Sul (1.1) - 40
  • Ale kedy dzeczy pyrwey zony cząscz swoyą równą oth oczcza gym dobrowolnye rosdzelenym wyekvysthim daną ymayą (portionem suam aequalem a patre eis sponte ex divisione perpetua oblatam obtinuerint), tedy cząscz wthorey zony szynom albo dzewkam ma szą dostacz szpelnye 1449 Sul (1.1) - 76
  • Yeden klucz… mayą thowarzisse od mystrzow yem dany 1491 RKJŁ VII (1) - 57
  • Bycz s pravdy, to yest podlug mylosczy, czvs podlug nyektorego daru, danego od Boga ku spravyedlyvosczy XVI in. Rozm - 785
  • Iaco keddy widawana Swanchna za Chphilippa, tegdi ye mano taco vele dacz, iaco yene sosztrze s dzedzini z oczysni dane, a weczne dzedzini *nys 1408 Kal - nr 261
  • Czszo cardinal posslal V marcas mey zene, tich yey ne dano 1393 Kościan - 66
  • Gyni takesz boy stal syø przecyw Fylysteom, w nyemsze zabyl od Boga dani, sin Saltus, bethleemski (percussit a Deo datus, filius Saltus), brata Golyata 1455 BZ (1) - I Par 20, 5
  • Iako Dzeslawa Ianoui szaplacila ti penadze po tem liscze, kedi ten list dan 1393 Pozn - nr 175
  • Gdzekolye plugem w ogrodzech albo na polyoch orano bi bilo, dzeszanczina s pełna ma dana bicz (decima plenarie exsolvatur) 1449 Sul (1.1) - 4
  • Placza rzeczona pospolicze trzinaczcze alybo przisąd, gesz obiczona gest sząndzy sąndzącemv kthorą rzecz bicz dana (solutio dicta vulgariter tresczne, quae consueverat iudici praesidenti seu deffinienti aliquam causam applicari), bilaby oddalona, pothnyeszona y szgaszona 1449 Sul (1.1) - 38
  • Iaco to swaczini, iaco Anka zabila Maczegewu weprz i na wangrodze mv ne dala pascz 1392 Pyzdr - nr 14
  • Iaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienadze schoval, czo mu ye bil dal 1397 Pozn - nr 333
  • Dzyevycza Marya... vyelyekrocz padayącz omdlala, alez yą ty syostry, ktory byly s nya... y yne svyąte zony ty yą dzyerzaly, yze yey nye daly na zyemya pascz XVI in. Rozm - 698
  • Thu są rosbili dom moczą gwałtem, dwoye drzwyrzi wibili,... thu są dali Janowy dzesyancz ran 1427 BiblWarsz 1861 III - 40
  • Bosze, widzeli sø cze wodi y bali sø se y zamoczili sø se *globocosci. Mnoszstwo zwøka wod, glos dali sø obloczi (vocem dederunt nubes) ca 1400 Fl - 76, 16
  • Tedi oni dali przepisacz *laczimszky 1395 Pozn - nr 187
  • Chcyalo my sye pycz, dalyscye my napoye (sitivi et dedistis mihi bibere Mat 25, 35) XV med. R XXXIII (1) - 123
  • Jakossmy dlay (pro daly) Slyepochowo, dzedzina naschą,… za Kobylye Polye 1442 Pozn - nr 1606
  • Suggessimus dalischmy vyedzecz (dixistique servis tuis: Adducite eum ad me et ponam oculos meos super illum. Suggessimus Domino meo: Non potest puer relinquere patrem suum Gen 44, 22) 1471 MamKal - 17
  • Dalasta chwalø Bogu (benedixerunt Dominum) Raguel a Anna, zona gego, rzekøcz: Chwałø wzdawami tobye (benedicimus te), Boze israhelski 1455 BZ (1) - Tob 8, 16
  • Isz Dzirska Maczegewi dala trzidzesczi grziwen. 1391 Pozn - nr 107
  • Tescy velebna cystota te to defky byla gest, yscy ona any bogadstvem, any *grosø ne dala sø gest przemouicz ca 1409 Gn gl. - 70b
  • <Ia>co Iandrzichoui krol dal Trzebeslauicze. 1388 Pozn - nr 39
  • Iaco yest Marcin dal Wolcze pozagu dwadzeszcze grziwen 1396 Pozn - nr 314
  • Prorok Dauid, uznamonaw o gego silnem vbostue, iesc suadecstuo dal, reca: Exiuit homo XIV med. Kśw - cr 24
  • lensze przisøga blisznemu, a ne zdradza, iensze dobra swego ne dal iest na lichfø (qui pecuniam suam non dedit ad usuram) ca 1400 Fl - 14, 6
  • Wytay mego Tworcza czalo, yzesz mi sø vidzecz dalo..., i swøta cry racz zawytacz,... s tego czala dalas sø... lacz ca 1440 R XXV (2.3.1) - 220
  • Anno szwyątha, przesz poczyecha, kthorąsz oyczom dala, vczyn nam przeszpyecznoszcz naszego zbawyenya 1482-1483 MW - 96v
  • Wytay mego Tworcza czalo, yzesz mi sø vidzecz dalo..., i swøta cry racz zawytacz,... s tego czala dalas sø... lacz ca 1440 R XXV (2.3.1) - 220
  • Czlovyeka, ktoregosz nam dal tovarzyscha kv mace (hominem, quem socium supplicii dedisti), tego nynye gvaltem chczesch odyącz XVI in. Rozm - 218
  • Y rzeki gest Adam: Zona yøszesz my dal towarzyszkø (mulier, quam dedisti mihi sociam), dala my owocza s drzewa 1455 BZ (1) - Gen 3, 12
  • Pomozi, ... Bosze, abich... przyiala blogoslawionego anyola mego, ktorisz my ies ku strozi dal 1482-1483 MW - 131v
  • Yakosz pan Andrzey sedl… y dales my *poszicz lanką gwaltem. 1434 Pyzdr - nr 1070
  • Iaco czssom zayąla conye Dzerscowi, tychem nye dala mymo zemskye prawo 1427 Kościan - nr 1184
  • Iaco czssom dala mim ludzem rąbicz cztirzysta ossicz, tom dala *rabicz na swem 1421 Kościan - nr 863
  • Yaczyesm swø dzewkø dala w twoge lono, yze gest bila poczøla 1455 BZ (1) - Gen 16, 5
  • Yakom szą nye obyaszala dacz seszcznaszcze grzywien Vyanczenczewey zenye, tako yako drugie szyest<r>ze dalam 1434 Pyzdr - nr 1097
  • Czosm Micolayeui dal rok, w temesm niyedney scodi ne vczinil 1396 Pozn - nr 319
  • Iacom ya dal pol ponti kopy za kon gothowich 1411 Czrs - 349
  • Iaczem dal wam braczø wasze slvgi kosczolovi s posrzotka synow israelskich, a dalczem dar Bogv (tradidi donum Domino), abi slvzili w slvsbye stanv gego 1455 BZ (1) - Num 18, 6
  • Yako thego kona, czszom on zazalowal, nye dalem go dla slusby soltisskye yako szedm *grzywyem 1435 Pyzdr - nr 1095
  • A przeto gim dalesm do Poznana do ssandu 1408 Pozn - nr 656
  • Grødzy podnyesyone a plece oddzyelone wsyøl sem od synow israhelskych z *obyeti gich pokoynich, a dal sem Aaronowy kaplanowy y synom gego (et dedi Aaron sacerdoti et filiis eius) prawem wyecznym ode wszego ludu israhelskyego 1455 BZ (1) - Lev 7, 34
  • A ya gesm gey zawyeszyl navsznycze na okrassenye gey twarzi a dal gesm gey zaponyce na røce (armillas posui in manibus eius) 1455 BZ (1) - Gen 24, 47
  • Iusz nam czasz... grzechow szy (pro szą) kayaczy, Bogu chwala daczy Bogur C 1456 Bogur C
  • Nye dadzanczi czanzey alybo gwalthem odbiyayanczi (pignora denegata et violenter ablata)... se wtorą wyną szedmdzeszanth naszey comorze przydaną wroczycz mvszy 1449 Sul (1.1) - 10
  • Yze Micolay o trzy grziwny rankoiemstwa zasziwal wsczasz (leg. zażywał w czas), ne dadza dawnosczy vynidz 1420 AKPr VIIIa (2) - 150
  • Iako pan Ian… w czass y w godzyna o ten dom poswal nye dadzaczy trzech lath wydzyrszecz panyey Gertrudze 1432 Kościan - nr 1426
  • Przikasz synom israelskim, acz dadzø slvgam cosczolovim z gymyenya swego (ut dent Levitis de possessionibus suis) 1455 BZ (1) - Num 35, 2
  • Chthory ma dwye svkny, nyechay da nyemayączemv (det non habenti Luc 3, 11) XV p. post. EwZam - 298
  • I sziw bodze (pro bødze), y dadzø iemu od zlota arabskego (dabitur ei de auro Arabiae) ca 1400 Fl - 71, 15
  • Mi ne roszumemi po nemeczszku, dacze nam ty wini wipiszani laczinø 1395 Pozn - nr 187
  • Tedi rzekl Paaszek a Wenczslaf: Dami gim rok do Kozemina. 1395 Pozn - nr 187
  • A bødze iaco drzewo, iesz szczepono iest podlug czekøcych wod, iesz owocz [s] swoy da w swoy czas (fructum suum dabit in tempore suo) ca 1400 Fl - 1, 3
  • Bo dasz gi w blogoslawene na weky wekom (quoniam dabis eum in benedictionem in saeculum saeculi), vweselisz gi w radosci s twogim obliczim ca 1400 Fl - 20, 6
  • Dam uas [...] u gih ulodane XIV med. Kśw - av 10
  • Yz poszag, yensz Anne man dan bicz, ten dan Micolayewy Gilewy, manszu yey slubnemu 1418 Kościan - nr 704
  • Redditur, dana badze, femina pro femina. 1456 ZabUPozn (1) - 91
  • Vynny ma bycz dan za raka dlvsznykowy 1456-1470 Dział - 268v
  • Ale gestly maly dlvg, ma mv dan bycz zaklad (detur eius pignus) 1456-1470 Dział - 296v
  • Sed dyabolus wlt habere servos avaros, temporalibus rebus toto affectu deditos, dane XV med. GlWroc - 78r
  • Cum enim regnum Dei sit principale,… terrena autem bona sunt accessoria przychodzące na pomoc, dany XV med. GlWroc - 78v
  • Tobye (sc. Matuchno Boża) ta moc dana na nyebye i na ssemy 1409 ŚlPolW (12.1) - 3vc
  • Spina floruit et antequam ficus frondes suas grosssos produxit, gl. germinauit, dedit dalo 1436 R XXIII (2) - 278
  • Chrystus zmartwichwstal ge, ludu prziclad dal ge (Christe, exemplum dedisti) 1365 Bersohn (1.2)
  • Ysze my ten kmecz sbegl przez czasv ode mnie a thego kmecza zazval w czasz, v godzyna nye dadzacz zemskiey dawnosczy wynydz o tha sbyeglocz. 1448 Pilz - 276
  • Racz nam dobr[z]e lata daczy 1421 GlJag (11) - 96
  • Libro completo, muszysz mi dacz moge mito 1365 Bersohn (1.1) - 21
1. 'uczynić, wykonać' - 'facere'2. 'wydać z siebie, wydzielić' - 'ferre, dare'
Połączenia wyrazowe
dać tyłem
'odwrócić, zmusić do ucieczki'
  • I neprzyaczele moie dal ies mne tilem (inimicos meos dedisti mihi dorsum), y nenawidzøcze mne zagladzil ies ca 1400 Fl - 17, 44

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp II 1b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1074, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. ED
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny