Fleksja

przymiotnik

Widok zaawansowany

stopień: równy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	dobrowolny	dobrowolna	dobrowolne
dopełniacz	-	dobrowolne dobrowolnej dobrowolnie dobrowolniej	-
celownik	-	-	-
biernik	dobrowolni	dobrowolną	dobrowolne
narzędnik	-	dobrowolną	dobrowolnym
miejscownik	dobrowolnem dobrowolnym	dobrowolne dobrowolnej dobrowolnie dobrowolniej	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	rodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik	dobrowolne	-	-	-
dopełniacz	-	dobrowolnych	-	-
celownik	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-
narzędnik	dobrowolnymi	-	dobrowolnymi	-
miejscownik	-	dobrowolnych	-	dobrowolnych
wołacz	-	-	-	-

stopień: wyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	rodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-

stopień: najwyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	rodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-

Dobrowolny

typ odmiany: złożona
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	dobrowoln-y	1394 TPaw III - nr 3379	dobrowoln-a	1428 AKLit III (4) - 90	dobrowoln-e	1437 Wisł (2.2) - nr 228, s. 87	-	-
dopełniacz	-	-	dobrowoln-e	1433 Kal - nr 1067	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	dobrowoln-ej	1471 ZapWarsz - nr 2960	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	dobrowoln-ą	1420 Pozn - nr 1060	dobrowoln-e	1412 KsMaz I - nr 1891	-	-
narzędnik	-	-	dobrowoln-ą	1425 Pozn - nr 1206	dobrowoln-ym	ca 1428 PF I (5.1)	-	-
miejscownik	dobrowoln-em	1399 TPaw IV - nr 6080	dobrowoln-ej	1399 StPPP VIII - nr 8235	-	-	-	-
miejscownik	dobrowoln-ym	1463 AKPr VIIIa (1) - 54	dobrowoln-e	1393 Pozn - nr 150	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	dobrowoln-e	ca 1428 PF I (5.4) - 487	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	dobrowoln-ych	1455 BZ (1) - Num 29, 39	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	dobrowoln-ymi	1460 PF V (1.29) - 38	-	-	dobrowoln-ymi	XVI in. Rozm - 544	-	-
miejscownik	-	-	dobrowoln-ych	1487 ZapMaz - 144	-	-	dobrowoln-ych	1468 ZapWarsz - nr 2927
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

Dobrowolni (wariant)

typ odmiany: złożona
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	dobrowolni-e	1469 ZapWarsz - nr 2932	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	dobrowolni-ej	1480 ZapWarsz - nr 1484	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	dobrowoln-i	1404 MMAe XVI - nr 936	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	dobrowolni-ej	1433 ZapWarsz - nr 411	-	-	-	-
miejscownik	-	-	dobrowolni-e	1414 Pyzdr - nr 387	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki		rodzaj przymnogi nieosobowy
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-	-	-

Semantyka

Definicje

1. 'wynikający z własnej woli, chęci, nieprzymuszony' - 'voluntarius, spontaneus'

Festina richla dobrowolna (sc. confessio) 1428 AKLit III (4) - 90
To oflyarowacz bodzecze Panv na godi wasze kromye slvbv a offyar dobrowolnich (praeter vota et oblationes spontaneas) 1455 BZ (1) - Num 29, 39
Spontaneus (…) id est voluntarius willig dobrovolny ca 1500 WokLub - 129r

2. 'wolny od cudzej pretensji, niepodejrzany' - 'qui possessoris proprius nec suspectus est'

Sicut dixit, quod equus non est dobrowolni: si uis emere, emas 1394 TPaw III - nr 3379
Sgirza equum pro novem fertonibus furatum sibi vendidisset et expost idem equus apud ipsum Mathiam est arestatus ipseque Sgyrza sibi bona fide promiserat equum fuisse non suspectum, vlg. szlubil za dobrowolni koni 1404 MMAe XVI - nr 936
Yakom ya kupil dobrovolne szitho 1412 KsMaz I - nr 1891

3. 'suwerenny, niepodlegający czyjejś zwierzchności' - 'liber et suae potestatis'

Zastawyamy dzedzini nassze... ze wszytkimi vszytky, czinszmi, pocztamy y robotami, y pansthwem wszytkim, prawem dobrowolynym (ac dominio totali iureque libero), ze wszitkimi wodami y tesze løkami ..., nycz *<o>wszeyo sobye prawa albo panstwa ostawayoncz ca 1428 PF I (5.1)
Ffeodales dobrowolne panowe ca 1428 PF I (5.4) - 487
Feodus dobrowolne dobro 1437 Wisł (2.2) - nr 228, s. 87
Tenutis sz dobrowolnymy 1460 PF V (1.29) - 38

4. 'publiczny, dostępny dla wszystkich' - 'publicus, cuius usus omnibus liber est'

Isze Sczepan<owi> <lud>ze zayøli kone na dobrouolne drodze 1393 Pozn - nr 150
Bogusz s pomoczniki na dobrowolney drodze gwaltem rani zadal Micolayoui 1399 StPPP VIII - nr 8235
Przedborius non emit duos boves in villa, sed na dobrowolnem targu nesciendo, quod essent furtivi 1399 TPaw IV - nr 6080
Iaco Iaroslaw[m] pobral… kmeczo[w]m konye na dobrowolnye drodze 1414 Pyzdr - nr 387
Ysze Parzis szaslal na dobrowolną drogą y pobral Potrkowy… dwoyenaczsze scota y dwoye cony, y tego wsytek ma 1420 Pozn - nr 1060
Yaco wzal Woczech Maczeyewy wosz y quone, a on rabyl na Glaboczczu y poyal dobrowolną drogą, tedy przeyal przez trzecza granycza; drzewey go ne wszal, alysz na trzeczey dzedzyne, przesz trzy granycze na Woynowe, na dobrowolne drodze 1425 Pozn - nr 1206
Iakom ya Pyotra ne sbil na dobrowolnyey drodze 1433 ZapWarsz - nr 411
Yako Ian syachaw s dobrowolne drogy y wszal myø y nyosl do chrosta gwalthem y vczinil my vsile, y dzewstwo my odyal 1433 Kal - nr 1067
Iacom ya Mycolaya nye sbyl na dobrowolnym targu gwaltem samowtor... anym mv trzech ren crvawych w oblicze... zasal 1463 AKPr VIIIa (1) - 54
Iakom ya nye slupila czelathnyczky Hanni gwalthem na dobrow<o>lnych oplothkąch anym lupv wszyala 1468 ZapWarsz - nr 2927
Iakom ya szamopyanth drogi dobrowolnye szyla, gwalthem Ianowy nye zasthapowal 1469 ZapWarsz - nr 2932
Iako Pyotr... nye zasthapyl drogy dobrowolney w Szyroczczv na vlyczi Stanyslawowy 1471 ZapWarsz - nr 2960
Iako ya szamoczwarth nye szasthampil slachathney Stanyecze... drogi dobrowolnyey anym gey sbyl gwalthem 1480 ZapWarsz - nr 1484
Pyotr... w syemy kxansanczey na drogach dobrowolnych nye sbygya 1487 ZapMaz - 144

5. 'łaskawy, życzliwy, przychylny' - 'benevolus, bonus'

Beniuolus willig beneficus idem laskąwy dobrovolny ca 1500 WokLub - 18v
Iesus smączyl szye yest..., Iudaschovy myloszyerdnye szye zalvyącz y svyadczyl yest, chczącz y od yego zlego vmysla *odewzacz, przyvodzącz na yego ssyawną zgloba slovy dobrovolnymy XVI in. Rozm - 544

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

Safarewiczowa H., 1956, O staropolskich znaczeniach wyrazu dobrowolny, Język Polski, 36, 6-14.

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp II 79b

PDF

Dobrowolny, Dobrowolni

w opracowaniu

Fleksja

Dobrowolny

Dobrowolni (wariant)

Semantyka

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Errata

Jak cytować?