Fleksja

przymiotnik

Widok zaawansowany

stopień: równy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	pilen pilny	pilna	pilne pilno
dopełniacz	pilnego	pilne pilnej	pilnego
celownik	-	-	-
biernik	-	pilną	pilne
narzędnik	-	-	pilnem pilnym
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	pilni	-	pilne pilny
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	pilni	-	-

stopień: wyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	pilniejszy	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	pilniejszym
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

stopień: najwyższy

przypadek	liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	-	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

przypadek	liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki
mianownik	napilniejszy	-	-
dopełniacz	-	-	-
celownik	-	-	-
biernik	-	-	-
narzędnik	-	-	-
miejscownik	-	-	-
wołacz	-	-	-

Pilny

typ odmiany: prosta
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	pilen-ø (ø:e)	XV in. GlKazB II (5) - 88	-	-	piln-o	1455 BZ (1) - Jud 11, 12
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	piln-y	1455 BZ (1) - Neh 8, 3
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

Pilny

typ odmiany: złożona
stopień: równy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	piln-y	1437 Wisł (2.1) - nr 228, s. 89	piln-a	1448 GlKazB IV (4.1) - 81	piln-e	XV ex. R XXV (1.3.1) - 147
dopełniacz	piln-ego	XV p. post. R I - s. XLI	piln-ej	XV med. AKPr I (4) - 232	piln-ego	1484 Reg - 1v
dopełniacz	-	-	piln-e	1493 GlAug - 123	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	piln-ą	1455 BZ (1) - Tob 10, 13	piln-e	XV med. MacDod (3)
narzędnik	-	-	-	-	piln-ym	1456-1470 Dział - 270r
narzędnik	-	-	-	-	piln-em	ca 1500 Quaestiones VIII - 23
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	piln-i (n:ń)	1409 ŚlPolW (12.2) - 3va	-	-	piln-e	XV med. GlWroc - 70r
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	piln-i (n:ń)	XV med. SKJ I (1.1) - 117	-	-	-	-

stopień: wyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	pilniejsz-y	1456-1470 Dział - 287r	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	pilniejsz-ym	XV med. R XXIII (3) - 279
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

stopień: najwyższy

liczba pojedyncza
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba podwójna
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	-	-	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-
liczba mnoga
przypadek	rodzaj męski		rodzaj żeński		rodzaj nijaki
przypadek	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie	forma	poświadczenie
mianownik	napilniejsz-y	1455 BZ (1) - Jos 23, 11	-	-	-	-
dopełniacz	-	-	-	-	-	-
celownik	-	-	-	-	-	-
biernik	-	-	-	-	-	-
narzędnik	-	-	-	-	-	-
miejscownik	-	-	-	-	-	-
wołacz	-	-	-	-	-	-

Semantyka

Definicje

por. Sstp

Pylny wydzcze, fratres, videte, kako rostropnye chodzylibyscze (Eph 5, 15) XV med. SKJ I (1.1) - 117
My z ryczerstwem na szego dworv thą ysta rzecz rozgodzimy, procz bysmy bili nyektorym nagabanym pylnym ogarnyeny (nisi aliquo impedimento essemus praepediti) 1456-1470 Dział - 270r
Tego szam od syebye myecz nye mogą przes daru ducha svyanthego. Uczeczmy syą do Boga..., yschby gy nam raczyl szeslacz..., mnye na dobre vymovyenye, a wam na pylne sluchanye XV med. MacDod (3)
Ktorąz tho vyarą... apostolovye... slovem pylnego kazanya (verbo sollicite praedicationis) ludzy... nauczyły 1484 Reg - 1v
Quomodo habita diligenti consideracione, wbaczywszy pylney slusby, fidelium obsequiorum strenui Nicolai XV med. AKPr I (4) - 232
Lakozyrsstwo pyeczoluyączego a pylnego czlowyeka (solliciti et diligentis ho minis) wyeszyelye gyest, lakozyrstwo czlowyeka lenywego gyest sprochnyaloscz XV p. post. R I - s. XLI
Pylnø praczø abi myala o swem domu (gubernare domum) 1455 BZ (1) - Tob 10, 13
Diligens famulacio pylne wszluzenye XV ex. R XXV (1.3.1) - 147
Czso mnye pylno gest y tobye (quid mihi et tibi est), yszesz prziszedl przecywo mnye? 1455 BZ (1) - Jud 11, 12
Solicitus, pylni 1437 Wisł (2.1) - nr 228, s. 89

1. 'gorliwy, pracowity' - 'industrius, gnavus, diligens, accuratus, studiosus'

Matuchno Bossa…, mysmy pylny wamy (pro samy), abychom czo posnaly (leg. cię poznali i) syna mylossczy 1409 ŚlPolW (12.2) - 3va
Diligens vlg. pilny 1442 WokRacz - 89v
Ubi multa consilia sunt multa salus diligenciori ruminacione, gl. attenciori pilnyeyszym, omnia digeras priusquam agas in omnibus ordinata gravitate procede XV med. R XXIII (3) - 279
Debent enim opera nostra procedere ex operantis bonitate, prompta voluntate, intencionis sinceritate, operis difficultate, studiosa vivacitate, s pylne yandrzosczy, ferventi caritate 1493 GlAug - 123
Attentus (...) zuhorig pylny ca 1500 WokLub - 15v
Quasi apis argumentosa id est pylna pczolą royacza ca 1500 WokLub - 111r

2. 'pokorny, uniżony' - 'humilis, submissus'

Obnixus erbendig oder eyfeltig vel humilis pylny ca 1500 WokLub - 90r

3. 'naglący, wymagający szybkiego wykonania' - 'urgens, necessarius'

Caritas non inflatur laska nye podnoszy szą nyvczem (leg. w niczem) nad ynsze any przeczyw Bogu y blysznemv (1 Cor 13, 4), bo gdy za sve vczynky dobre zaplaty wnatrzney, thayemney z pylnem pragnyenyem zadą, thedy szą s dobra czesnyego nye podnoszy ca 1500 Quaestiones VIII - 23
Ardua res agitur pylna goracza vyelka ca 1500 WokLub - 13r

Połączenia wyrazowe

pilen być
'starać się, zabiegać, dbać, pilnować, czuwać, studere, curare, operam dare'

Oculi mei aperti sunt et aures mee intente, pilne, sunt super domum istam XV med. GlWroc - 70r
Czastokrocz syą przygadza, ysze geden pylnyeyszy gest syebye obeszrzenya y syedlenya nysz drvgy 1456-1470 Dział - 287r
Tego napilnyeyszi bødzcze (hoc tantum diligentissime praecavete), abyscze zawszgi miłowali Pana Boga swego 1455 BZ (1) - Jos 23, 11
Wszego lyvda vszi bili pylni ku ksyøgam (erant erectae ad librum) 1455 BZ (1) - Neh 8, 3
Ktorzy... pylny bily ku dzyalu (qui... instarent operi) 1455 BZ (1) - Ex 36, 3
Martha autem sathagebat pylna byla circa frequens ministerium 1448 GlKazB IV (4.1) - 81
Diabolus est necessarius, id est pylen, wt illos, quos incaptiuavit..., firmiter teneat XV in. GlKazB II (5) - 88

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp VI 134b

PDF

Pilny

w opracowaniu

Fleksja

Pilny

Pilny

Semantyka

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Errata

Jak cytować?