Domowy

w opracowaniu

nr hasła: 754

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik domowy
domowa
domowe
dopełniacz domowego
--
celownik ---
biernik domowy
--
narzędnik -domową
-
miejscownik --domowem
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik domowe
domowi
---
dopełniacz domowych
domowych
--
celownik --domowym
-
biernik domowe
domowe
-domowe
narzędnik -domowymi
--
miejscownik domowych
domowych
--
wołacz ----
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ----
dopełniacz ----
celownik ----
biernik ----
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ----
dopełniacz ----
celownik ----
biernik ----
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----

Semantyka

Definicje
1. 'pozostający w związku z częścią domu jako budynku mieszkalnego' - 'qui aedificii est, ad aedificium pertinet'
  • Blogoslawcze Panv, wszytczy slvghy panowy, gysz stoycze w domv panowem w trzemych domowych Boga nasszego (qui statis in domo domini, in atriis domus dei nostri) ca 1400 Fl - 133, 2
  • Pan poydze, byyøcz Egipskye, a gdiszbi uszrzal krew na swyrz<ch>nych prodzech y na obu podwoyu, mynyecz dzwyrze domowe (transcendet ostium domus) a nye da byyøczemu wnydz w wasze domi a uraszycz 1455 BZ (1) - Ex 12, 23
  • Szona Geroboamowa..., gdisz przestøpyla przes prog domowi, nalyazla, ano dzeczø vmarlo (cumque illa ingrederetur limen domus, puer mortuus est) 1455 BZ (1) - III Reg 14,17
  • Tignus domowy koziel XV p. post. GlDom - 91
  • Cannalis (...) Canale rvra vel rynna domova vel rynstok ca 1500 WokLub - 22r
2. 'pozostający w związku z wyposażeniem domu, używany w domu' - 'qui domi seu in villa in usu est'
  • Szwatczø, esze yest pan Vlodek wsol [r]za grziwnø skodi szithem, y domowø rzeczø 1400 HubeZb - 77
  • Iaco przy tem bili, kedi Mycolay y Wocech... dawaly penadze Dorotygey za dobitek y sza domowe rzecy 1421 Pozn - nr 1096
  • Yakom ya nye wszal yedny i drugy bidlem a rzeczamy domowymy yako dzeszancz grziwyen 1444 Pyzdr - nr 1195
  • lacom ya nye powsczagnal *Andrzeye po rakoyemstwie... anym mu pytl y gynschich sczebrzuchow domowich pokrat gwaltem 1462 AKPr VIIIa (1) - 53
  • Iakom my... w rzeczach domowych, w chu<ś>czyech, w bydle mąlem y wyelgyem, w pyenyadzach, we zbroy schkody nye vczinyly 1471 ZapWarsz - nr 3038
  • Sup<e>llectilia, id est vtensilia domus domowe sczebrzvchy uel począczy XV p. post. GlKórn II (7.1) - 201
  • Iakosz thy myye (pro mnye) pobral sthathky domove, zyrdzy y prosucze posegl 1494 ZapWarsz - nr 1683
3. 'odbywający się w domu' - 'quae domi fit'
  • O gwalth domovi (de invasione domus) 1449 Sul (1.1) - 34
  • Etiam debent (sc. clerici) vitare illa tria: malem domum, nequam mulierem et magnum fumum, iuxta dictum cuiusdem metriste: Fumus, mulier nequamque, stillicidia kapanye domowe, ista tria expellunt nos de domo propria XV p. post. PF III (2) - 290
4. 'wyhodowany przy domu, oswojony' - 'domesticus'5. 'związany z domem jako rodziną i wspólnym gospodarstwem' - 'domesticus, qui ad rem familiarem pertinet, familiaris'
  • Wesrzi na obrzød twoy, bo napelnoni sø, gisz pomroczili sø se zeme, domowich lichot (repleti sunt, qui obscurati sunt terrae, domibus iniquitatum) ca 1400 Fl - 73, 21
  • Iconoma domoua rzecz abo zona XV p. pr. R XVI - 323
  • Nye obyeray, iunochu, oczyma, ale sluchay czychyma vsyma. Nye patrz lyczka rumyanego, alye vrzadu a stathku domovego XV p. post. R XXV (1.9.3)
  • Tutor id est defensor eyn beschirmer oder eyn furmunder domovy opyekvn opyekądl<n>yk ca 1500 WokLub - 142v
  • Policia domowy rzad ca 1500 WokLub - 102v
  • Po smyerczy synovye pyątego dnya Herod vmarl... Ten byl w gynych rzeczach barzo scząsny, alye v domovem ymyąnyv nyezbozny (in rebus domesticis infelicissimus fuit) XVI in. Rozm - 110
6. 'lubiący dom, gospodarny' - 'rem domesticam diligenter ac bene gerens'
  • Nye wybyeray, iunochu, oczima, ale szluchay czychima vszyma.... Kaszdacz panna po lyczku rvmyana, ale patrzay, bycz byla domowa 1466 R XXV (1.2.2)
7. 'związany z domem jako świątynią, miejscem wspólnej modlitwy' - 'ad templum pertinens'
  • Editui strozewye domovy (luxit... populus... et aeditui... exultaverunt Os 10, 5) ca 1470 MamLub - 244
Połączenia wyrazowe
dmowy łuk
bot. 'roślina z rodziny gruboszowatych, rojnik murowy'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp II 133a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 754, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny