stopień: równy
| przypadek |
liczba podwójna |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
| przypadek |
liczba mnoga |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | gorzkie
| - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
gorzkie
| gorzkie
| - |
| narzędnik |
- | gorzkimi
| - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
stopień: wyższy
| przypadek |
liczba pojedyncza |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | gorzczejsza
| - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
| przypadek |
liczba podwójna |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
| przypadek |
liczba mnoga |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
stopień: najwyższy
| przypadek |
liczba pojedyncza |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
| przypadek |
liczba podwójna |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
| przypadek |
liczba mnoga |
| rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki |
| mianownik |
- | - | - |
| dopełniacz |
- | - | - |
| celownik |
- | - | - |
| biernik |
- | - | - |
| narzędnik |
- | - | - |
| miejscownik |
- | - | - |
| wołacz |
- | - | - |
Definicje
1. 'mający nieprzyjemny, ostry, piekący smak' - 'amarus, acerbus'- Gdis szø on (sc. wąż) che odmlodzycz, tedycz vøcz on ge gorske korzene... A takes my... geczmy tesze gorske korzene, tocz gest, isbichom na them to svecze nektorø møkø prze milego Xpa cirpely na naszem czele ca 1409 Gn - 172v
- Secundo ostenditur potencia sua (sc. Christi) in hoc, quod panes asperos przicre, gorzke, id est ordeaceos, in dulces et suaves convertit XV in. GlKazB II (5) - 106
- Nye mogly pycz wod z Marath, przeto ysz bily welmy gorzkye (eo quod essent amarae) 1455 BZ (1) - Ex 15, 23
- Redditur femina pro femina que pro ligno mortis porrigit tibi gustum vite et pro illo venenoso et amarissimo gorsky 1456 ZabUPozn (1) - 91
- Na pvsczi myeszkacz *bende, na zemy sloney y gorskiey XV ex. R XXXIII (6) - 187
- Kyedy Iesus byl ve dw lat po svem vrodzenyv, tako yest ostavyon ode szanya..., a wschakosch nye thym obyczayem yako yne dzyatky zostavyaya ynsche ych matky, kląda nyeczo gorskyego (rem amaram aliquam ponunt) na svoye pyerszy, aby ony (sc. dziatki) vkvszywschy, potem nye poządaly XVI in. Rozm - 100
- Marya dzyevycza nyegdy slala mylego Iesvsa na polye po zyelya, ktore by szye godzylo varzyw... Przygodzylo szye..., yze przynyosl zarany zyelye y poda svoyey matce, a yako ye v karmya chczyala vczynycz, vonyą dalo przykra sylno y vydzyalo szye vyelmy przykre, to yest gorskye (factae sunt amarae) XVI in. Rozm - 122
2. 'bolesny, dojmujący, sprawiający ból, przykrość' - 'amarus, dolore afficiens, doloris plenus'- Bo naostrzili sø iako mecz iøziki swoie, naczøgnøli sø løczisco, rzecz gorzkø (intenderunt arcum, rem amaram), bichø strzelaly w taiemnosci nepokalanego ca 1400 Fl - 63, 3
- Ploras... mortem tue future et amare passionis azaly placzesch... szmyerczy twego przychodzączego a gorzkyego vmaczenya XV med. SKJ V (1) - 260
- Seszly syø wszitci, gisz syø bily zan zamøcyly a obcyøszeny czudzim zboszim a gorzkø miszlyø (oppressi aere alieno et amaro animo), y uczinyon gest ksyøszøcyem nad nymy (sc. Dawid) 1455 BZ (1) - I Reg 22, 2
- Pan wydzal vdrøczenye israhelskego lyvda gorzke (vidit enim Dominus afflictionem Israel amaram nimis) 1455 BZ (1) - IV Reg 14, 26
- Myly synkv,... vczyeschy vzdy mye, gdy chczesch ydz kv smyerczy, abych nye vydzyala tvego okrutnego vdrącenya, tvey gorzkey smyerczy XVI in. Rozm - 524
- Vszytką szylą poruzyl szye myly Iesus na tvardoscz zydovską barzo gorską, yze y (leg. ji) tako nyemylosczyvye a tako trudno mączyly XVI in. Rozm - 661
- Ym czyalo naszego mylego lesucrista bylo roskoschnyeysze y vyelebnyeysche, tem bolescz yego byla gorzczeyscha y przykrscha XVI in. Rozm - 823
3. 'żałosny, pełen goryczy, nieszczęśliwy' - 'amarus, tristis'
Połączenia wyrazowe
gorki groch1. bot. 'roślina z rodziny bobowatych, łubin biały'horzki łupień2. bot. 'roślina z rodziny astrowatych, łopian większy'gorzki migdał3. bot. 'migdal pospolity odmiany gorzkiej, roślina lub jej owoc'wino gorzkie4. 'napój o gorzkim smaku, tu o winie zmieszanym z mirrą, tj. żywicą z drzewa mirrowego, mającą gorzki smak'- Mirra, sicut dicit Isidorus, est arbor Arabie altitudinis quinque cubitorum similis spine cuius gumi eciam mirra dicitur quasi amara. Inde mirratum vinum vlg. vino gorzkye 1442 WokRacz - 145v
