Czynić

w opracowaniu

nr hasła: 3520

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
czynić

Bezokolicznik, strona bierna

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
być czynion
być czyniona
być czyniono
czyniono być
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.czynię
2.czynisz
3.czyni
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.czynicie
3.czynią

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.będę czynić
2.będziesz czynić
czynić będziesz
3.-ć czynić będzie
będzieć czynić
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.będziem czynić
2.będziecie czynić
czynić będziecie
3.będąć czynić

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.będzie czynił
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
1.-m czynił
czynił jeśm
jeśm czynił
-m czyniła
--
2.czyniłeś jest
jeś czynił
-ś czyniła
--
3.czynił
czynił jest
jest czynił
czyniła
czyniło
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
1.----
2.----
3.----
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
1.-esmy czynili
-śm' czynili
czynili jesmy
---
2.-ście czynili
---
3.czynili
czynili są
są czynili
--czyniły

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas zaprzeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.jest był czynił
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.sąć byli czynili
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.bywa czynion
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.czyni
czyń
3.niechaj czyni
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.czynimy
czyńmy
2.czyńcie
3.niechaj czynią

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bych czynił
--
2.-by czynił
--
3.-by czynił
by czyniła
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bychom czynili
-bysmy czynili
--
2.-byście czynili
--
3.-by czynili
-bychą czynili
--

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.--byłoby czyniono
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikczyniący
-czyniące
dopełniaczczyniącego
--
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownikczynił
-czyniło
-
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik----
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik---czynyły
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik-czyniła
--
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik----
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownikczynili
---
dopełniacz----
celownik----
biernik----
narzędnik----
miejscownik----
wołacz----

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikczynion
-czyniono
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikczyniony
czyniona
czynione
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownikczynionych
--
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
czyniąc
czynię

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu przeszłego I

forma
czynił

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
w użyciu niesamodzielnym (z dopełnieniem bliższym; dopełnieniem rzeczownik nazywający zasadniczo przedmioty) 'robić, tworzyć, wykonywać, być sprawcą' - 'facere, agere, aedificare, conformare' por. Sstp
  • Czo ma byczi czynyono z onymi, *którzy by chczyeli thą regułą przyączi? 1484 Reg 705 1484 Reg - 2r
  • Kthokolye... s drzewa spadnącz vmrze, za thego zaloba glowna nye ma bicz czynyona (quaestio capitis non debet intentari) 1449 Sul (1.1) - 13
  • Paknąly zona kthorego slachczicza nye bandączego doma dzeszancziną podrapi, przes karanye kosczelne asz do dosziczvczinyenya dostathecznego przeczywko gey czinyono maa bycz albo docząngano (ad satisfactionem condignam contra ipsam procedatur), tho gest ma klantha theszs bycz 1449 Sul (1.1) - 4
  • Na vyelykich roczech przes naas czynyonich (infra terminos generales per nos tunc celebratos)... vstawyami czlonky nyzey popyssane 1450 Sul (1.2) - 106
  • Argentum contextum czynyone OrtRp 55. 1455-1460 OrtRp - 55
  • Obroczyl syercze gych bychø nenazrzely lvdv yego y lescz czynyly w slvghy yego (et dolum facerent in servos eius) ca 1400 Fl - 104, 24
  • A zakon, a przykazanye, geszem wam napysal, zachowaycye, abiscye czinyly po wszitki dny (ut faciatis cunctis diebus) 1455 BZ (1) - IV Reg 17, 37
  • Odpovyedzyely Zydovye y rzekly k nyemv: Czo mamy czynycz, abysmy czynyly vczynky Boze (quid faciemus, ut operemur opera dei Jo 6, 28)? XVI in. Rozm - 353
  • Iz tec to crol iesc miloscyueysy... ּv milem uabeny, izbihom pocutø verne cynily XIV med. Kśw - cv 35
  • Vczyly ya..., by czynyla czescz starsym (praebere senioribus hanc admonent honorem) XVI in. Rozm - 14
  • Thesz ysby on gynaczey, czego *throcz (pro chron 'chroń’), czynilby (etiam si ipse aliter, quod absit, agat) XV ex. SKJ I (2.1) - 144
  • Slowa ust iego lichota y lescz. Ne chczal rozumecz abi dobrze czinil (ut bene ageret) ca 1400 Fl - 35, 3
  • Dzysz Pan Bog twoy przisyøgl tobye, aby czinil gego przikazanya ta to y sødy (ut facias mandata haec atque iudicia) 1455 BZ (1) - Deut 26, 16
  • Ale sprawce lyvczscy nye wyedzely tego, *dokod bich otszedl, albo czsobich czinyl (quid ego facerem) 1455 BZ (1) - Neh 2, 16
  • Swaty Barthlomeg gest on tho byl czynil, yszecz on swe glovy, tocz gest milego Crista, gest byl szonoual l ca 1409 Gn - 172v
  • Bøczdcze, dze, tako mødrzy, gakocz szø vøszeue mødrzy, ysczy napirszue vøsz thø to mødroscz ma, ysze gdis gy *chø szabicz, tedicz vøcz on svø glovø krige... a o czalocz on nix ne dba. A takesczy svøczy app<osto>li szøcz oni tho byly czynily ca 1409 Gn - 172v
  • Y syaly sø rolye y sadzyly sø wynnyce, y czynyly owocz narodzena (et fecerunt fructum nativitatis) ca 1400 Fl - 106, 37
  • Grob otworzoni iest gich gardlo, iøzikmi swimi lszywe sø czinili (linguis suis dolose agebant) ca 1400 Fl - 5, 11
  • Physzny lycho czyniły sø asz do kończą (superbi inique agebant usquequaque) ca 1400 Fl - 118, 51
  • Yavny grzeschnyczy y grzesne zony vyerzyly yemv a vy vydzącz, anysczye pokuty czynyly (nec poenitentiam habuistis Mat 21, 32), abysczye vyerzyly XVI in. Rozm - 455
  • Zgrzeszylysmy y z oyczy naszymy, po krzywdze yesmy czynyly (iniuste egimus) zloszczy yesmy stroyly ca 1500 Puł - 105, 6
  • To wszitko prziszlo iest na nas, anismi zapomneli czebe y zlee ne czinili iesmi w zacone twoiem (et inique non egimus in testamento tuo) ca 1400 Fl - 43, 19
  • Reddebat leviorem, expediciorem czynylo lekczeyschą a gothowneyscha XV med. SKJ V (1) - 256
  • Ale gdy yeszth meszkane czinil oblubenez, zesznøli szø wszithki y szpali (moram autem faciente sponso dormitaverunt omnes et dormierunt Mat 25,5) ca 1420 R XXIV (1.9) - 86
  • Bog wem crol nasz przed weky czinil iest zbawene wesrzod zeme (operatus est salutem in medio terrae) ca 1400 Fl - 73, 13
  • Que fecisti viriliter yaszesz czinila møszke 1461-1467 Serm - 446r
  • De tuis da egentibus et operatus es, y czynyles yesth, vitam pietatis XV med. SKJ V (1) - 270
  • Przeciwo sinowi macerze twoiey kladl ies szkodø, to ies czinil, a ia iesm milczal (haec fecisti et tacui) ca 1400 Fl - 49, 21
  • Zgrzeschylam... grzechy mogymy thako, yz nye yesth lyczba gych we mnye, kthorem czynyla od mogych mlodych lyath XVI in. Naw - 164
  • Iacom ya Climkoui czinil prawo podluk smowi 1419 AKPr VIIIa (1) - 44
  • Bo mislene czlowecze spowadacz se bødze tobe, a ostatkowe mislena dzen swøti bødøcz czinicz (et reliquiae cogitationis diem festum agent tibi) ca 1400 Fl - 75, 10
  • Kakocz on f dzen szødny na szød przydze a [a] uelikacz on sznamona czynicz bødze ca 1409 Gn - 2r
  • Bo jesm strzegł drog bozych ani jesm zle czynil (nec impie gessi) od Boga mego ca 1500 Puł - 17, 24
  • Tobe samemu zgrzeszil iesm y zle przed tobø czinil iesm (malum coram te feci) ca 1400 Fl - 50, 5
  • Thakymsze obiczayem kyedysz wyeczerzal wszyaw szy <kyelych w... racze swogy... mowyacz: Przymycze y pycze s tego wszysczy, tocz yest... kyelych krwe mogey... Tho> kyedile czynycz baczecze (pro badzecze)... na moya pamącz <vczynycze> (haec quotiescumque feceritis in mei memoriam facietis) XV med. Msza V - 262
  • Tho czalo ylkokrocz y tesz vczynycze, na moya pamyecz bądzecze czynycz (haec quotiescumque faceritis, in mei memoriam facietis) 1413-1414 Msza I - 262
  • Przeto kyedy tako bądzyem czynycz, pevno to vdzyerzemy, czo ządamy XVI in. Rozm - 744
  • Bo myszlyenye czlowecze będzeczye chwalicz a ostatek myszly dzyen szwyęty będzęcz (pro będzecz) czynycz (et reliquiae cogitationis diem festum agent tibi) ca 1500 Puł - 75, 10
  • Panye Boze, nye przepuszczay tego, abi ty Panye Boze zapamyøtal sprawyedliwego s nyesprawyedlywim,... nygdi sødu <tego> czynycz nye bødzesz (nequaquam facies iudicium hoc) 1455 BZ (1) - Gen 18, 25
  • Zzali (pro azali) martwim bødzesz czinicz dziwi (numquid mortuis facies mirabilia)? ca 1400 Fl - 87, 11
  • Prze nødzø ne ymaiøcich y prze lkane vbogich nyne wstanø, molwi Gospodzin. Poloszø we zbawenu twoiem, pewne bødø czinicz w nem ((fiducialiter agam in eo) ca 1400 Fl - 11, 6
  • Kthor<ym obycza>yem mayą czyniczi testam<ent> (quod omnes tenetur facere Testamentum) 1484 Reg - 10r
  • W nych (sc. cerkwiach) vrzanth sluzbi bozey nye ma bycz przes kaplani czinyon (divinum officium non debet celebrari) 1449 Sul (1.1) - 4
  • Bo wschelkye drzewo, nye czynącze ovocza dobrego (non faciens fructum bonum Luc 3, 9), vyrąbyono bądzye, v ogyen vrzuczono XVI in. Rozm - 178
  • Bo weliky ies ti y czynøczi dziwi (faciens mirabilia) ca 1400 Fl - 85, 9
  • Gysz to støpayø na morse w lodzach czynøcz dzala *elbo skvtky w wodach welykych (facientes operationem in aquis multis), czy sø wydzely dzala gospod<no>wa ca 1400 Fl - 106, 23
  • Welikoczinøcz zbawena crola iego y czinø miloserdze pomazanczu swemu Dawidowi (et faciens misericordiam christo suo David) ca 1400 Fl - 17, 54
  • Posyl syø a czinmi sobye møsznye (agamus viriliter) 1455 BZ (1) - I Par 19, 13
  • Møszne czincze (viriliter agite) y pokrzepi se sercze wasze, wszitcy, gisz pwacze w Gospodna ca 1400 Fl - 30, 31
  • Czakay Gospodna, møszne czin (viriliter age) y postrobi se sercze twoie, y cirzpi Gospodna ca 1400 Fl - 26, 20
  • Nye czyny grzechv nyeczystego XV ex. Dek III (5)
  • Sąly robothnyczy, nyechay czinyą (si laboratores sunt, faciant, quod volunt) XV p. post. R I - s. XLVII
  • Chthory ma dwye svkny, nyechay da nyemayączemv, a chthory ma pokarmy, thakyesz nyechay czyny (et qui habet escas, similiter faciat Luc 3, 11) XV p. post. EwZam - 5r
  • Odstøpcze ode mne wszitcy, gisz czinicze lichotø (qui operamini iniquitatem) ca 1400 Fl - 6, 8
  • Prawa pomocz moia od Boga, iensze zbawone czini ymaiøcze prawa sercza (qui salvos facit ewctos corde) ca 1400 Fl - 7, 11
  • Dziwna vczin miloserdza twoia, iensze zbawone czinisz pwaiøcze w czø (qui salvos facis sperantes in te) ca 1400 Fl - 16, 8
  • Resumo navtorky czyną 1466 R XXII (1.1) - 19
  • Iacosm przitem bil, kedi przeoriszni ludze sli na Janowø dzedzinø y czinili gemu gwalt 1403 Pozn - nr 732
  • Czsosm czinili w Sdzichnine dzedzine, tosmi czinili s yey volø, a tamesmi nigednego gwaltu ne czinili 1408 Kościan - nr 383
  • Czsosm czinili w Sdzichnine dzedzine, tosmi czinili s yey volø, a tamesmi nigednego gwaltu ne czinili 1408 Kościan - nr 383
  • Yako czso pan Milay wrøczil Budzilowskego do pana Woyczecha, s tego gy wyprawya[i]l czynyøcz zapłatø, a pan Woyczech gye bracz nye chczal 1426 Pyzdr - nr 801
  • Jaco czsso dzatky panye Marcussewe ssekly y wsząly trawą, to czynily na prawem, na swem 1420 Kościan - nr 810
  • Iacom swich synow ne slal do Siroslawa, by tam ktori gwalt czinili 1401 Pozn - nr 508
  • Czo mi Krczon bral y mym ludzem, to czinil vsteley avstely nacz szme paniczef akmocht 1396 Pozn - nr 199
  • Iz pani woyevodzina helska vøczenczovim ludzem czinila zaplaczene podlug vgednana 1391 Pozn - nr 279
  • Iaco ludze Micolagewi na Baranowe Comenderowi pasø lanky, zito gualtem Micolagewø kasnø y czinø mu scodø 1401 Pozn - nr 515
  • Tu, gdze *stagymi, tu ma bycz wagelny copecz y tu gy czynimi 1427 Pozn - nr 1257
  • Est medicamentum de ventre mittere *pusczecz ventum, sed non honestum, nisi sit *sacrete factum byloby czynyoną (pro czynyono a. czynyone) XV p. post. PF III (2) - 290
  • Nam velut hic, gl. sc. stilus, trahitur, sic sonus, gl. id est vox monocordi, efficitur, gl. confatur bywa czynon 1466 R XXII (1.1) - 20
  • A gdyby nye chczal stacz kv sadv, ale kryiącz syą po stronam zemyanom schkody bądze czynyl, tedy gego grody y myasta, y wsy nam mayą bycz przylączony 1456-1470 Dział - 295r
  • Hic est enim calix sangwinis mei..., qui pro uobis... przyelana bødzye... Kyelkocrocz czinicz bandzyeczye, feceritis, na moyø pamøthkø czynczye ca 1431 Msza XII - 216
  • Duplex est templum, sc. materiale, czinoni, et spirituale XV in. GlKazB II (5) - 105
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
czyniący (rzeczownik)
'ten kto działa'
  • Bosze moy, wimi me z røky grzesznego y z røki przeciwo zaconu czinøcego y zlego (de manu contra legem agentis et iniqui) ca 1400 Fl - 70, 5

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp I 414b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 3520, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. ED
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny