Pośledni, Pośledny

w opracowaniu

nr hasła: 3494

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik pośledni
poślednia
poślednie
dopełniacz poślednego
pośledniego
poślednie
pośledniej
poślednego
pośledniego
celownik pośledniemu
pośledniej
-
biernik pośledni
pośledniego
poślednią
poślednie
narzędnik --poślednim
miejscownik pośledniem
poślednim
poślednej
pośledniej
pośledniem
poślednim
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik pośledniu
-pośledne
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik pośledni
poślednie
--
dopełniacz poślednich
poślednich
-
celownik -poślednim
-
biernik poślednie
poślednie
poślednia
narzędnik ---
miejscownik poślednich
poślednich
-
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz pośledniejszego
--
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik --pośledniesze
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik napośledniejszy
--
dopełniacz napośledniejszego
--
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik napośledniejszem
--
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz napośledniejszych
--
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik napośledniejszych
--
wołacz ---

Semantyka

Definicje
'będący na końcu, ostatni, najnowszy, późniejszy' - 'ultimus, extremus, novissimus, aetate posterior'
  • Inclusiue computando a data presencium lato pyrzve y poslednye lyczacz od vydanya thego tho lysthą ca 1500 WokLub - 65r
por. Sstp
  • Item faciat duas rotas videlicet schybowe... et hoc ultimas posledne 1494-1501 AcPosn II (2) - 382
  • Kaza gemv (sc. Mojżeszowi) Pan... wszitka zemya Ivdowa az do morza poslednego (ad mare novissimum) kv polvdnyowey stronye 1455 BZ (1) - Num 34, 2
  • Wspominaya, czso tobye gest vczinil Amalech na drodze potkaw cza, gdizesz viszedl z Egipta, kako gest... poslednego zastapa (extremos agminis) twego... zbyl 1455 BZ (1) - Deut 25, 18
  • Czczyenye o poslyedney vyeczerzy mylego lesucrista XVI in. Rozm - 528
  • Eze ludze conyeczney czirekwye, tho gest czassow naposlednyeyschich,... myeli bicz silno falą swyeczską vyączy XV med. R XXII (2) - 226v
  • Poslednyesche novissima 1461-1467 Serm - 320v
  • Ty, Pane, poznal ges wszytka, posledna y stara (novissima et antiqua) ca 1400 Fl - 138, 4
  • In nouissimo dierum w posletne dny (Os 3, 5) ca 1470 MamLub - 242
  • Othplathø poczaw oth poszlednich (incipiens a novissimis usque ad primos Mat 20, 8) ca 1420 R XXIV (1.9) - 83
  • Wczyeschy przy mem szkonanyv poszlyednyem XVI in. Naw - 48r
  • Skutci gego pyrwy y posledni (novissimorum) popysany sø w ksyøgach kro­lyow 1455 BZ (1) - II Par 28, 26
  • Novissima posledne casi (fiunt novissima homi­nis illius peiora prioribus Luc 11, 26) XV in. R XXIV (1.8) - 72
  • Slachathnosczi doswyathczycz chczącz szescz swyatkow podobnich powyescz yma: dwv s swego rodzayv, dwv z dzada, a poslyednyv dwv z maczerze 1449 Sul (1.1) - 11
  • Strona, kthora nye stala, a trzykrocz zwana, acz przy poslednyey godzynye (circa extremam horam) polvdnya... wthoore trzykrocz zawolanaa nyedbacz bandze przistampycz, thedi skazana bącz 1449 Sul (1.1) - 25
  • Gdi... wyelky dlug... nagle zaplaczon nye moze bycz, sz my­losczy vstawyano bycz osządzamy, aby oszmynaczcze nyedzel rok... chowan... byl kv zaplaczenyv: za pyrwy rok szescz nyedzel, za wthori drvga szescz nyedzel, a za trzeczy trzecza a poszlednya (ultimae) szescz nyedzel 1449 Sul (1.1) - 72
  • Iacosm na posledni *rog zaplaczylem Jandrzichowy sternascze grzywen ostatnich *pennadze 1401 Kościan - nr 176
  • Po gyego szmyerczy maya zoszthacz wszyszthky nyewyeszczye rzeczy... poszlyedney zenye ca 1500 OrtMac - 22v
  • Wielka bandze chwala domu temu..., poslednemu wiatsza nysz pyrwemu (magna erit gloria domus istius, novissimae plus quam primae Ag 2, 10) 1482-1483 MW - 30v
  • Ktokolvye chcze pyrvy bycz, then bądzye naposlyednyeyschy (erit omnium novissimus Marc 23 9, 34) y bądzye wschech sluga XVI in. Rozm - 370
  • Nye vynydzyesch s nyey, czvsch czyemnycze, alyesz zaplaczysch od poslyednyeyschego pye­nyvdza (donec reddas novissimum quadrantem Mat 5, 26) XVI in. Rozm - 268
  • Droga ku grzechu yest nyektore vpadnyenye, ktoremze czlovyek vpadnye od przednych rzeczy ku poslyednym, od szvyatlosczy kv czmye XVI in. Rozm - 632
  • Zly naslyadvyącz poslyednych rzeczy, nye vydzącz any baczącz k czemv przydą XVI in. Rozm - 631
  • O tem, yako dzyevycza blogoslavyona v poslyednym vmovyenyv myala svym (leg. z swym) synem XVI in. Rozm - 523
  • Przed poslednym yenystvem (ante... captivitatem finalem) Zydovye... byly rozploscheny XVI in. Rozm - 115
  • Odpovyedzyal ym myly lesus, yakoby poslyednye myloszyerdzye matce vkazvyącz XVI in. Rozm - 507
  • Nye szmyely... nycz odpovyedzyecz, bo ym bylo zal y srom, by yego poslyednyey kasny nye mogly popelnycz XVI in. Rozm - 610
  • Spowyadam szya... wszysthkych grzechow, czom szya gych dopusczyl... oth poszlednye szpowyedzy XV ex. Spow (6)
  • Inclusiue computando ad acta presencium pyrzwe y posledne liczøcz latho oth wydana tego tho lystha ca 1428 PF I (5.4) - 487
  • Dauid a møszowye gego bily w naposlednyeyszem (in novissimo) zastøpye 1455 BZ (1) - I Reg 29, 2
  • Vczinyl z naposzlednyeyszego lyvda (de novissimis populi) ka­plani modl gornich 1455 BZ (1) - III Reg 13, 33
  • Toczsmi ivsz w myescze Kades, ktores to iest na poslednich kraynach twych (in extremis finibus tuis) 1455 BZ (1) - Num 20, 16
  • A szedszy s Sochod stani roszbily w Ethan na poszlednich krayech (in extre­mis finibus) puszczey 1455 BZ (1) - Ex 13, 20
  • Ostatnye rzeczy Oziasoui, pyrwe y poslednye (novissimorum) popysal Yzaias prorok 1455 BZ (1) - II Par 26, 22
  • Achiel s Betel vdzalal lericho,... a w Segub, poslednym swim (in Segub novissimo suo), postawil broni gego 1455 BZ (1) - III Reg 16, 34
  • Przekløti møsz..., <ktory> odnovi a vdzala myasto lericho! W pirworodzenyv swem fundementv (pro fundamenty) gego zalozi, a w posslednyem s synow swich (in novissimo libero­rum) postani (pro postaui) wrota gego 1455 BZ (1) - Jos 6, 26
  • Wspominayø, czso tobye gest vczinil Amalech na drodze potkaw czø, gdi zesz viszedl z Egipta, kako gest... poslednego zastøpa (extremos agminis) twego... zbyl 1455 BZ (1) - Deut 25, 18
  • W[a]sza gina woyska na polnocznø stronø byl sgednal, tak ze poslednya *wyelikøcz (novissimi illius multitudinis) zachodney strony myasta dotikali 1455 BZ (1) - Jos 8, 13
  • Iaco pani Przechna ne podnosla cola v mlyna... visech (pro visey), nysly iaco mlynarze ...vstavily, yaco tesz przizadny listh posledny mowy 1426 Pozn - nr 1238
Połączenia wyrazowe
po­śledni czas
'okres mający nastąpić, przyszłość, futura'napośledniejsze dni
'okres mający nastąpić, przyszłość, futura'
  • Szydzyczye (leg. zydzicie) sze, acz wam wswyestvyø, czso ma wam przydz w naposzlednyeyszych dnyoch (in diebus novissimis) 1455 BZ (1) - Gen 49, 1
od pirwego do pośledniego
'od początku do końca, bez reszty, zupełnie, a principio usque ad finem, funditus, penitus'Pirwy i Pośledni
'Bóg, deus'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp VI 467b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 3494, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. JG
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny