(Wierzchni) Wierchni, Wirzchni, Wirzchny, Wirzni

w opracowaniu

nr hasła: 2886

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik wirzchni
wirzchnia
wirzchnie
dopełniacz wirzchniego
wirzchnej
wirzchniego
wirzniego
celownik wirzchniemu
wirzniemu
--
biernik wierchni
-wirzchniego
narzędnik -wirzchną
-
miejscownik wirzchnem
wirzchniem
--
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik --wirzchnia
dopełniacz wirzchnich
wirzchnich
-
celownik ---
biernik --wirzchnie
narzędnik -wirzchnimi
-
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
'znajdujący się wyżej, górny, najwyższy' - 'supernus, superior, summus'
  • Molaris eyn mulsteyn vel dens maxillaris zarnovy kąmyen vel trzonovy zab vel vyrzchny zarnow ca 1500 WokLub - 84r
por. Sstp
  • Gospodnye, ... Proszą Czebie, wyrzchnymy pomoczamy podeprzi mye mylosczywie przes swiøtego Mychala, przesz szwiantego Gabriela, przes swiątego Raphaela 1482-1483 MW - 134v
  • Xpus dicit oculos sanctos suorum apostolorum interiores, *wnatzne, et exteriores y wyrzchnye XV p. post. R XXV (1.6) - 174
  • S wirzchnich skal vsrzø gy (de summis silicibus) 1455 BZ (1) - Num 23, 9
  • Wszechmogączi moczny Bosze, Jegosz Boskym przeyrzenym czlowieczemu rodzaiowi wirzchnych duchow pomoci naam vsluguyø, vziczi abich anyola mego mnye przidanego... tako mogla czczicz, ysz bich iego zasczyczenym w szandze odyøczie od mych nyeprzyiacziol zasluzila 1482-1483 MW - 127r
  • Gdzye sza vyrzchnya yedna[n]ya z nyszkym (ubi summa imis coniunguntur): vyszokye bosthwo y z nyskym czlowyekyem XVI in. Naw - 57v
  • In superliminari na wyrzchnem (leg. w wirzchnem) progv (cumque viderit, sc. dominus, sanguinem in superliminari..., transcendet ostium domus Ex 12, 23) ca 1470 MamLub - 21
  • In superliminari na wirzchnyem progv (cumque viderit, sc. dominus, sanguinem in superliminari..., transcendet ostium domus Ex 12, 23) 1471 MamKal - 21
  • Gdzye ya ydą, nye mozesz naslyadovacz mnye nynye, yakoby rzekl: nyerychly, boz yescze nye vczvyrdzon moczą vyrzchną XVI in. Rozm - 556
  • Nos Wenceslaus... vendidimus nostrum ius supremum, alias vyrzchnye prawo... nobili Johanni eredib de Radzyesow 1423 DokMp V - 262
  • Item ascribo domino plebano in Merecz piscinam alias vyerchny prvth ad ecclesiam sancti Martini 1479 KodWil I - 371
  • Day Bogu obyetnyczę chwaly y wraczay wyrznyemu (altissimo) szlyuby twoye ca 1500 Puł - 49, 15
  • Oferuy Bogu offerø chwali y wraczay wirzchnemu (altissimo) obetnicze twoie ca 1400 Fl - 49, 15
  • Od wyrznyego nyeba (a summo caelo) wyszczye Yego (sc. Boga) I potkanye Yego asz do wyrzchu ca 1500 Puł - 18, 6
  • Od wirzchnego neba (a summo caelo) wiszce Jego (sc. Boga) i potkane Jego asz do wirzcha Jego ca 1400 Fl - 18, 6
  • Odpovyedzyal myly Iesus y rzekl: Thy by ny myal ny yedney moczy nade mną, bycz nye dana byla od vyrzchney moczy XVI in. Rozm - 49
  • Tedi potem Melchisedech krol Salem noszyl chleb a wyno, bo gest bil pop wyrzchnyego Boga (dei altissimi) 1455 BZ (1) - Gen 14, 18
  • Gen (sc. Bóg) gest wyrzchnye dobre, tako eze ny w czem nye ma otpoczinyenya a vpocogenya, geno w Nyem XV med. R XXII (2) - 242
  • Drudzi mówili, eze blogoscz wyrzchnya gest gescz a pycz dobrze, a wyessyolu bicz, a sz nyewyastamy sya obchodzicz, albo nyewyesczye z otroki XV med. R XXII (2) - 234
  • Y rozpamøtali se sø, isze Bog iest pomocznik gich y Bog wirzchni (deus excelsus) odkupiczel gich iest ca 1400 Fl - 77, 39

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp X 191a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 2886, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. JD
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny