Rozum

w opracowaniu

nr hasła: 2362

Fleksja

rzeczownik
rodzaj: męski

przypadek liczba
pojedynczapodwójnamnoga
mianownik rozum
--
dopełniacz rozuma
rozumu
-rozumow
celownik rozumowi
rozumu
--
biernik rozum
-rozumy
narzędnik rozumem
--
miejscownik rozumie
-rozumiech
wołacz ---

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Qui autem dixerit fratri suo racha, gl. rachą przesmosg<o>wcze zapamathaly w roszvme, reus erit concilio (Mat 5,22) ca 1450 GlKazB IV (3.1) - 63
  • Suis artibus dementabant et decipiebant s rosumu vyuodzily ca 1409 Gn gl. - 145va
  • Jesu, kthory szwyath oszwyeczasz a yaszne rosvmy dawasz, raczy my dacz roszvm dobry ca 1500 PieśniWład (1.4)
  • Irraci<o>nabiles vie nyewyslyakowan[y]e, skrythe rozwmovy XV p. pr. Zab (21) - 519
  • Prawda, aczkoly nyekthorich czassow przeczyow (pro przeczywo) rozvmv (contra rationem) bylo dzirzano..., ysz thacy slostnyczy przes thakee zachoczczow myenyenye wyzwalyaany biwaly 1449 Sul (1.1) - 28
  • W moyem rozvmye pythalem y thakyesz w pyszmye czythalem, zadney thakyey nye szlychalem... panny mylosczywszey 1453 R XXV (2.1.4) - 12va
  • Dico enim... non plus sapere, gl. id est investigare de misteriis dominicis nye węczey roszumem badaycze o thagemnyczach boszych, quam opportet (Rom 12, 3) 1449 R XXV (1.5) - 164
  • <Wszy>tek roszum czloweczi i angolow XIV ex. Pocz (1) - nk v
  • Pasl ie w newynovaczstwe sercza swoiego y w rozumech (in intellectibus) røku swoiu przewodl iest ie ca 1400 Fl - 77, 78
  • Rozum (intellectum) czi dam y nauczø cze na drodze tey, po ieysze bødzesz chodzicz ca 1400 Fl - 31, 10
  • Ne bødzcze iaco kon a mul, w gichsze ne iest rozum (intellectus) ca 1400 Fl - 31, 11
Połączenia wyrazowe
zdrowy będąc na rozumie i na ciele
'być w pełni sił umysłowych i fizycznych'
boskie rozumy
‘idee przedmiotów w umyśle boga’
  • Od boskich rozumov asz do luczskich vmow rzeczi pospolite, wiele mądrczom zacrite, vczinyl odcrite (1449) XVI Gałka
wirzchna część rozuma
‘sumienie habitualne, zdolność poznawania pierwszych zasad porządku praktycznego’

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Sstp VIII 19b
PDF

Errata

-