Człowieczy

w opracowaniu

nr hasła: 22228

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik człowieczy
człowiecza
człowiecze
dopełniacz człowieczego
człowiecze
człowieczej
człowieczego
celownik człowieczemu
-człowieczemu
biernik człowieczego
człowieczy
człowieczą
człowiecze
narzędnik człowieczem
człowieczym
człowieczą
-
miejscownik -człowieczej
człowieczem
człowieczym
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ---człowiecze
dopełniacz człowieczych
---
celownik człowieczym
---
biernik -człowiecze
człowiecza
człowiecze
narzędnik -człowieczymi
--
miejscownik ----
wołacz człowieczy
---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ----
dopełniacz ----
celownik ----
biernik ----
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ----
dopełniacz ----
celownik ----
biernik ----
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Nad nymy cząstokrocz ptaczy lyataly, klanyayącz szye dzyeczyączyv Iesvcristvsovy y krolem zvaly, rzekącz gloszem czlovyeczem, svoyego stvorzyczyelya poznawschy... Gest yeden rodzay ptaschy, na ymyą spak, yen yal przepovyedacz glossem czlovyeczym przyrodzonego y przychodzączego krolya XVI in. Rozm - 88
  • Wyno vwessely serczse czlowyeczee (vinum laetificet cor hominis) ca 1400 Fl - 103, 16
  • Day nam pomocz z zamøtka, bo proszne zbawene czlowecze (da nobis auxilium de tribulatione, quia vana salus hominis) ca 1400 Fl - 59, 12
  • Xpc illuminans consciencias hominum szamnena czlowecza ca 1420 R XXIV (1.9) - 82
  • Fratres carissimi, sicut habet miseria humane, stradza czlowyecza, condicionis et Dei miseracio, bosze szlvthowanye, ut prius sit tempus tristicie et <posterius> tempus leticie, prius sit tempus laboris, posterius sit tempus quietis 1448 GlKazB IV (4.1) - 71
  • Twego dzela Krzcziczela, Boszicze,uslisz glosi, naplen (pro napeln) misli czlowecze ca 1408 Bogur A
  • Nye gest rada twa w czlowyeczey moci (non est enim in hominis potestate consilium tuum) 1455 BZ (1) - Tob 3, 20
  • Gdisz szø ludze poczøli rospladzacz na zemy a dzeczy myewacz, vszrzewszy syn<owie> bozy *dzeczy czlowyecze, isze bili krazne, i pogymowaly sobye szoni, wibrawszy <ze wszech>, ktore bili nakraszsze (videntes filii Dei filias hominum, quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex omnibus, quas elegerant) 1455 BZ (1) - Gen 6, 2
  • Kyedy dokonal pokvsz, s ktoremy byl czart przyschedl, y odstąpyl od nyego (sc. Jesusa) lucyper albo satan od Boga – a pokazal szye byl ve czlovyeczym vyobrazenyv XVI in. Rozm - 198
  • Psalm Dawydow o oszwyeczenyu bozem a o czlowyeczem oprawyenyu, yesz szye stalo w pyrzwø sobotę, to iest w nyedzyelyę ca 1500 Puł - 23 arg.
  • Gdyby rzeka moczą swą, ale nye czlowieczą opvszczywszy pyrwszy byeg, gynszym byegyem syą obroczila, tedy ony brzegy, ktorimi pyrwey woda rzeky czekla, dzedzynam badą za granycze... Aczby tesz rzeka moczą czlowieczą gynądy obroczona (si fluxus fluminis a propio meatu per reparationem hominis retrahatur), a wszakosz pyrwsze brzegy myedzy dzedzinamy graniczą czynyą 1456-1470 Dział - 268r
Połączenia wyrazowe
syn człowieczy
'człowiek'
  • Spowadaycze se Gospodnw myloserdza yego a dziwy yego synom lvdzskym albo czlowieczym (confiteantur Domino misericordiae eius, et mirabilia eius filiis hominum) ca 1400 Fl - 106, 31
  • Bosze..., gødz (pro bødz) røka twoia nad møszem prawicze twey y nad sinem czloweczim, iegosz ies podzwerdzil sobe (fiat manus tua super virum dexterae tuae, et super filium hominis quem confirmasti tibi) ca 1400 Fl - 79, 18
  • Czso iest czlowek, isz gi pomnisz, albo syn czloweczi, isze gy nawedzasz (quid est homo, quod memor es ejus aut filius hominis, quoniam visitas eum)? ca 1400 Fl - 8, 5
  • Yako panye myesczky czyeszyly dzyevyczą Mayra... rzekącz: O, myla pany Marya..., vpevnyamy czye, yzecz nye yest tvoy syn nadobnyeyschy[ch] vschech synov czlovyeczych. Alye tego nynye vyodą do Pylata, yest skaradschy trądovatego oblycza XVI in. Rozm - 746
  • Tynowye (pro synowie) czlowye[cz]czy, dokond to czyęszkym szyerczem (filii hominum, usquequo gravi corde)? Przecz myluyecze proznoszcz y szukacze lesz (leg. łeż)? ca 1500 Puł - 4, 3
syn człowieczy
'Chrystus'
  • Odpovyedzyal Ihus:... Vyrzyczye nyebo odforzone y angyoly bosze wstapvyacze y stapvyacze na syna czlovyeczego (videbitis coelum apertum et angelos dei ascendentes et descendentes supra filium hominis Jo 1, 51) XV p. post. EwZam - 6r
siostra człowiecza
'kobieta'
  • Potem szø znydø w czyeleszenstwye syn<owie> boszy s szyostramy czlowyeczymy, a ti sø porodzyli (ingressi sunt filii Dei ad filias hominum, illaeque genuerunt) 1455 BZ (1) - Gen 6, 4
płeć człowiecza
'ludzie'
  • Carnis plczy czlouieczey, ludskey, cziala (vexilla regis prodeunt, fulget crucis mysterium, quo carne carnis conditor suspensus est patibulo) 1444 R XXIII (13) - 303
  • Caro factus przigial plecz czlouiecza (missus est ab arce Patris natus orbis conditor atque ventre virginali carne factus prodiit) 1444 R XXIII (13) - 304
  • Rosmylowaw szya plcy czlowyeczye pre amore generis humani 1431 PF V (2.2) - 64
pokolenie człowiecze
'ludzie'
  • Ta to sloua tec to ocec suøti Sy<meon powiada na i>mø Bogu Ochchu usemogøcemu, iziesc seslal sina suego na <zbawienie po>colena clouecego XIV med. Kśw - dv 8
  • <Bo cso ku Boskie naturze był jest> wyecznego Boga syn, a czso ku czlowieczstwv albo czlowieczemv pokolenyv bil iest poroodzoon s krolewskego plemyenya, tako iakoo Boog y yako Czlowiek bil iest krool nad krolmy y paan nad panmy XIV ex. ChrestWRz (1) - A2
rodzaj człowieczy
'ludzie'
  • Wszechmogączi moczny Bosze, iegosz boskym przeyrzenym czlowieczemu rodzaiowi wirzchnych duchow pomoci [naam] vsluguyø, vziczi, abich anyola mego, mnye przidanego, gen mye strzeze, tako mogla czczicz, ysz bich iego zasczyczenym wszandze odyøczie od mych nyeprzyiacziol zasluzila 1482-1483 MW - 127r
  • Poczøtek sbawiena nasseho, to gest rodzagyv czloweczego, bil tedi a tedi XV p. pr. ŚlPolW (5.1)
  • Stworzitel wsego swiata pozalowal vpadu, iakoz to vpadl bil otecz nasz Ad<a>m y tudez materz nassa Gewa. To sie stalo v on czasz, gdi potąpienie n<a> wsseczek rodzay czlowieczi oba bily prz<y>wedl<i> XV p. pr. ŚlPolW (5.1)
glisty człowiecze
zool. por. Sstp

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

Sstp

Sstp I 388b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 22228, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny