Tajemny, Tajemni

w opracowaniu

nr hasła: 1840

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik tajemny
tajemna
tajemnia
tajemno
dopełniacz tajemnego
tajemnej
tajemnego
celownik ---
biernik tajemny
tajemną
tajemnie
narzędnik --tajemnym
miejscownik -tajemnej
-
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik tajemni
tajemnie
tajemny
--
dopełniacz tajemnych
tajemnych
tajemnych
-
celownik ----
biernik tajemne
-tajemne
-
narzędnik ---tajemnymi
miejscownik -tajemnych
--
wołacz ----
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik tajemniejszy
---
dopełniacz ----
celownik ----
biernik tajemniejsze
---
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijakirodzaj przymnogi nieosobowy
mianownik ----
dopełniacz ----
celownik ----
biernik ----
narzędnik ----
miejscownik ----
wołacz ----

Semantyka

Definicje
'ukryty, niejawny' - 'absconditus,occultus, arcanus' por. Sstp
  • Dopuszczena kto rozume? Od taiemnich mogich ocziscy me (ab occultis meis munda me) y od czudzich odpuscy sludze twemu ca 1400 Fl - 18, 13
  • O thy wszyczky rzeczy prosszę thwey mylosczy, aby byly thagemmny medzy mnø a medzy thobø ca 1428 PF I (5.3)
  • Abditus tagemni 1437 Wisł (2.2) - nr 228, s. 85
  • Trudna albo tagemna 1444 PF IV (2.1.2) - 590
  • Obstruso cubili w tayemney lozniczy (ventris obstruso positus cubili) 1444 R XXIII (13) - 308
  • Myedzy gymaczmy gego a przyaczelmy yąthego nygena... ma szą wstrysznącz myrzączka any nyeprzyaszny tagemnych abo *yawnyk (inimicitia occulta vel manifesta)... mayą smyecz rvszycz 1449 Sul (1.1) - 60
  • Dyabolus enim avaricie, qui mamona appellatur, genuit ex avaricia quatuor filias. Primam, que simonia dicitur, spiritualibus contulit, usuram mercatoribus et dominis simplicibus, ut kmethonibus, furticinium, thagemnie cradzewstwo XV med. GlKazB IV (5.1) - 97
  • Przyaczele tako yatego temv, czso gymye a nam vyda, nygedney lsczywosczy nye mayą czynycz any nyeprzyiasny tegemney abo yawney (inimicitia occulta vel manifesta) vkazowacz 1456-1470 Dział - 295r
  • Fuimus penes atris, czemnego pyekla, clausi noctiferis postibus, gl. tenebrosis hostiis tagemnymy sywarczmy (pro dzwerczmy?) 1466 R XXII (1.1) - 26
  • In Xpo enim fuerunt tres substancie, que ante resurreccionem videbantur obscure, tagyemnye, id est caro, anima et deitas 1476 AKLit III (7) - 108
  • Panye Boze wszechmogączy, przethwą (leg. przed twą) *sywęthą milosczą nye *mesz nycz thayemnego any szkritego w syerczu czloweka wszelknego ca 1480 Spow (7)
  • Est tibi misterium, tagemno, quod confiteor, si iures, slubisch, illud michi custodire? XV p. post. GlDom - 85
  • Cum Phariseis comedit (sc. Christus), ut sua humilitate eorum latentem, thagemną, superbiam destrueret XV p. post. R XXV (1.6) - 179
  • Ten psalm powyada, yze Kristus w dzewyczy trzeem wszedw, odpuszczy czlowyeku tagemne grzechy ca 1500 Puł - 18 arg.
  • Ktho kladze falszyvy grzech na kogo lubo thesz prawdzyvy, ale thayemny, kthorego trudno ma dosvyathczycz, thakyego szandzą y ludze maya myecz za falszerzą y pothvarcza, a thaly (pro taki) yesth on kasdy, kthory obyavyą thayemny grzech, kthorego nye moszye dosvyathczycz podlug prawa trzemy swyathky ca 1500 Quaestiones VIII - 33
  • Grzechi kto zrozumye? Od tayemnych mych oczyszczy mye (ab occultis meis munda me) y od czudzych odpuszczy sludze twemu ca 1500 Puł - 18, 13
  • Yze nykt ny ma zyavyacz grzecha tayemnego (peccata occulta) svego blyznego XVI in. Rozm - 549
  • Na to slovo movy szvyathy Ieronym vschystkych (leg. w wszystkich) tayemnych kxyagach XVI in. Rozm - 765
  • Qui vere penitet, laborem penitencie non abhorret. Sed quicquid sibi pro culpa… iniungitur, tacita consciencia, tagemnim zamnyenim, amplectitur XV p. post. GlKazB III (11) - 103
  • Prosta, pocorna spowyedz ma bycz, czysta y wyerna…, sromyeslywa, czala, thayemnya a na szą szalvyącza XV p. post. GlKazB IV (7.4) - 161
  • O tem, yako myly poyąl Iesus trzy zvolyenyky na stroną, ktorzy byly iemv tayemny XVI in. Rozm - 593
  • Myly Iesus poyąl svyątego Pyotra, svyatego Iakuba y szvyatego Iana, ysch byly nad yne tayemnyeyschy XVI in. Rozm - 593
  • Myly Cristus poyąl s sobą thy trzy apostoly svoye, yakoby osobye tayemnyeysche XVI in. Rozm - 608
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
tajemne (rzeczownik)
por. Sstp

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp IX 85a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1840, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny