Dziwny, Dziwni

w opracowaniu

nr hasła: 1731

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik dziwny
dziwna
dziwne
dziwnie
dziwno
dopełniacz dziwnego
dziwnej
dziwniej
dziwnego
celownik ---
biernik dziwna
dziwnego
dziwny
dziwną
dziwne
dziwno
narzędnik dziwnym
-dziwnym
miejscownik -dziwnej
dziwnem
wołacz -dziwna
-
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik -dziwne
dziwna
dopełniacz ---
celownik ---
biernik dziwne
dziwne
dziwnie
dziwna
narzędnik ---
miejscownik -dziwnych
-
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
1. 'cudowny, niezwykły, niespotykany, nadzwyczajny' - 'mirabilis, singularis'
  • Pismo togo croleuicha... naziua crolem luda zidowskego... v iego diunem narodeny, w yego ucesnem uelikih chud cyneny a u yego trvdnem vmøceny XIV med. Kśw - cv 24
  • Y wedzce, isz dziwna vczinil Gospodzin swøtego swego (et scitote quoniam mirificavit Dominus sanctum suum) ca 1400 Fl - 4, 4
  • Gospodne, Bosze nasz, kako dziwne iest ymø twoie wewszelikey zemy (quam admirabile est nomen tuum in universa terra)! ca 1400 Fl - 8, 1
  • Swøtim, czso sø w zemy iego, dziwne szczinil wszitky wole moie w nich (sanctis qui sunt in terra eius, mirificavit omnes voluntates meas in eis) ca 1400 Fl - 15, 2
  • Dziwna vczin miloserdza twoia (mirifica misericordias tuas), iensze zbawone czinisz pwaiøcze w czø ca 1400 Fl - 16, 8
  • Blogoslawoni Gospodzin, bo dziwno vczinil miloserdze swoie se mnø w mescze murowanem (benedictus Dominus, quoniam mirificavit misericordiam suam mihi in civitate munita) ca 1400 Fl - 30, 27
  • *Poydo w masto przebitku dziwnego asz do domu boszego (transibo in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei) ca 1400 Fl - 41, 4
  • Swøti iest cosczol twoy dziwni w prawdze (sanctum est templum tuum, mirabile in aequitate) ca 1400 Fl - 64, 5
  • Od glossow wod wela dzywna powiszena morza, dziwny w wisokoscy Gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis Dominus) ca 1400 Fl - 92, 6
  • Ot Gospodna stalo se to y gest dz[w]ywno w oczv naszv (a Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris) ca 1400 Fl - 117, 22
  • Stal<a>cz sszo rzecz welmy dzywna, panna szyna porodzyla przesse wssey stradzy czelestney, thocz gest dzywne a nowe 1442 R XIX (11)
  • Mirabilis dzywny 1442 WokRacz - 146r
  • Verbi eterni in eius utero pro nostra redempcione mira incarnacio slowa vyecznego w gyey zyvocze prze othkupyenye nasze dzywnye wczelenye XV med. R XXV (1.4) - 154
  • Szwyentym, czo sa w zyemy yego, dzywnye sczynyl wszytky wolye me w nych (sanctis qui sunt in terra eius, mirificavit omnes voluntates meas in eis) ca 1500 Puł - 15, 2
  • Gospodze moya..., darowal czye (sc. Bog) darem dzywnym szwogym, mylym yedynaczkyem XVI in. Naw - 35v
  • Dayze my then dar, myly Panye, zebych gych (sc. grzechow) mogła zalowacz przez wyara y przez prawda, y przez gymyą thwoye dzywne XVI in. Naw - 80r
2. 'niezwykły, osobliwy' - 'mirabilis, singularis, mirus, intellectu difficilis, stupendus'
  • Ty ystne chleby *byle byale a barzo roskoschney vonyey, a tako dzyvney a rosmaytey slotkosczy (varii mirique dulcoris) y chątnosczy XVI in. Rozm - 102
  • Tenczy yest maz dzyvnego myloszyerdzya (vir mirae pietatis) a tvego slvbv vyerny mylosnyk XVI in. Rozm - 38
  • Czczyenye o nadobnosczy czyala blogoslavyoney dzyevycze Maryey y o yey dzyvney kraszye (de... mira pulchritudine eius) XVI in. Rozm - 20
  • Dzywne rzeczy, w mylosczy *bondocz, poczyøly sszą medzy nąmą, thocz gesth, aby mnę ne zapomynala, barzoczem thwey mylosczy *poczonl prossycz ca 1428 PF I (5.3)
  • Slowa matczyna kv dzewyczy pod wyobrazzenym dzywnym o yednem byzkvpye (verba matris ad filiam sub figura mirabili de quodam episcopo), kako czvsz byzkvp przes motylya chrobaka, a ssmyarą a pycha byzkvpya przes dwye krzydlye... wyobrazzony sø XV med. MPKJ V (2) - 2vb
  • Slowa synowa kv oblyvbyenyczy, ezz Bogv sye nye lyvby dvsz potøpyenye, a o dzywnych gadkach mlodszego byzkupa kv starszemu (et de mirabilibus quaestionibus episcopi iunioris ad senem) XV med. MPKJ V (2) - 2vb
  • Przyklad thobye dzywni dam, bo mi Bog przykazal sam: Elzbyetha synem chodzy, szwyąthego Iana porodzy. Przezdzathkyni począla, ysze w Boga wyerzyla XV med. PF IV (2.1.3) - 619
  • Vides, quod propter eius admirabilem pulcritudinem, dzywnyey czvdnosczy, eam comparat XV med. SKJ V (1) - 273
  • Vidisset eius passionem stupendam, dzywną, et horribilem, okropną XV med. SKJ V (1) - 274
  • O nova, gl. mira dzywna, simplicitas seder ipse, uocatque sendentem, et nisi surgat eques, surgere velle negat 1466 R XXII (1.1) - 17
  • Curiosos dzywne XV p. post. R XXV (2.21) - 266
3. 'godny widzenia, spectabilis' - 'mirandus'
  • Vczinylesz myø dziwnego nade wszitki lyvdzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), Panye Bosze moy! 1455 BZ (1) - I Par 17, 17

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp II 338b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1731, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny