Przysiężny, Przysiężni

w opracowaniu

nr hasła: 16695

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik przysiężny
-przysiężne
dopełniacz przysiężnego
--
celownik przysiężnemu
przysiężnej
-
biernik przysiężnego
przysiężny
--
narzędnik przysiężnym
przysiężniej
przysiężną
przysiężnym
miejscownik przysiężnym
przysiężnej
-
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik przysiężni
--
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik przysiężnymi
--
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Chczemy, abi ten, oth kogo wyszla kląthwa..., s *dosthaczeczną przisząsną alybo rąkogemską pewnosczą (cum sufficienti cautione iuratoria vel fideiussoria) o stanyv kv praw (leg. prawu)... bil vpomyenyon 1449 Sul (1.1) - 35
  • Adiu­raritem (pro adiurantem) przysąsnika a. przysąsnego (qui cum fure participat, odit animam suam, adiurantem audit et non indicat Prov 29, 24) ca 1470 MamLub - 140
  • Nazayvtrz przyszedl powod s thymy przy­szasznymy ludzmy (cum partitoribus viris), czo k temv postawyeny ca 1480 OrtOssol - 92ra
  • Mayąly (pro sąly) czy przyszaszny ludze (partitores) od myasta k temv posta­wyeny, aby myedzy sąszady obesrzely... myedzne sczyany ca 1480 OrtOssol - 92rb
  • Yakosz y zapyszano od szlowa do szlowa w przyszyasnym reysztrze (iuxta continentiam cuiusdam litterae scabinalis) ca 1500 OrtMac - 8r
  • Chcząly opaw<sz>czy myesczanye o myesczka rzecz szysskacz, czosz szą szwyathczyly w gaynem szandze... przysząsznym swyadeczthwem ca 1480 OrtOssol - 38ra
  • Przyszasznyczy tako mayą przyszagacz ku prawu, ku kthoremv ony szą wybrany, ysz my [ortele] woythowy myesczkyemv y ludzom prawe ortele naydcz chczemy y dzyerze[s]cz przyszaszny stolecz (se­dem scabinalem) ca 1480 OrtOssol - 52vb
  • Nye gestly ten wyedzacz przeczyw szwey przyszadze yawno vczynyl, gdy szwym (leg. z swym) przyyaczelom (pro przyyaczelem) naprzeczyw przyszasznemv ortelowy stal ca 1480 OrtOssol - 80ra
  • Przeto wy nye mozeczye szwyathczycz thym gednym czlowyekem any s pomoczą tego przyszasznego pyssarzą (nec adiutorio iudicialis scribae) ca 1480 OrtOssol - 96rb
  • Kthory przyszyaszny raycza (consul iuratus)... thayemna radą wszyawya,... then yesth przesthapyl szwa przyszyągą a yesth krzywoprzyszyascza ca 1500 OrtMac - 14r
Połączenia wyrazowe
przysiężna ławica
'ława sądowa, na której zasiadali przysięgli w są­dach prawa niemieckiego, także zespół przysię­głych na tej ławie zasiadający, subsellium iuratorum iuris Theutonici, item ipsi scabini, iudices iurati'
  • Mogą<li> czy gyszny przyszasznyczy, czosz szą rocznye od radzyecz vybrany... szyedzyecz na przyszyaszney lawyczy (scamnum scabinalem praeesse pos­sunt) na prawye podlug prawa? ca 1480 OrtOssol - 38vb
  • Tedy mayą gyny przyszasznyczy, czso szą przedthym byly wybrany ku przyszaszney lawyczy (ad scamnum) y ku prawu *podzwyerdzeny,... czy tho mayą gynne przyszasznyky k szobye wybracz ca 1480 OrtOssol - 50rb
przysiężny poseł
'woźny sądu miejskiego, ministerialis iudicii urbani'
  • Trzeczyego czlowyeką zapowyedanye s przyszasznym poszlem (cum praecone iurato) [a] ma szye ostacz ca 1480 OrtOssol - 87vb
prawo przysiężne
'przysięga, ius iurandum'
  • Aczbi kto polyeczyl blysznemu swemu osla... y wszelkye dobitczyøø k stroszy, a vmarlobi..., a szadny bi tego nye wydzyal, prawo przyszyøszne bødzye w poszrzodku (ius iurandum erit in medio), ysze nye szczyøgnøøl røky na rzecz blysznego swego 1455 BZ (1) - Ex 22,11
(rok) przysiężny
'termin sądowy przewidziany do zło­żenia przysięgi, dies, qua ius iurandum in iudicio dandum est'przysiężny sąd
'przysięga, ius iurandum'
  • Sub attest<at>ore iurandi pod przyschąznym schandem (denuntiavit nobis vir ille sub attestatione iuris iurandi dicens Gen 43, 3) 1471 MamKal - 17
ruga przysiężnia
(w sądownictwie ziemskim) 'specjalne posiedzenie sądowe, na którym wszyscy obecni zobowiązani byli do publicznego zeznawania i oskarżania o wiadome im przestęp­stwa, iudicium extraordinarium, in quo, qui ad­erant, de notis sibi criminibus publice indicare atque accusare cogebantur'
  • Dzirgosch... sta­tuit XXXta nobiles terrigenas... et hii do­mini invenerunt, quod idem Dzirgosch... iura­vit prius solus, 2us Iohannes Spicznik, Ianussius..., pro inculpacione furticinii, qua fuit inculpatus alias w rudzye przissassnyey sive zemskyey, hic Iohannes (sc. Dzirgosz)... adiudicatus est liber 1439 AGZ XII - 72

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp VII 354a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 16695, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. JG
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny