Cudzy

w opracowaniu

nr hasła: 1574

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik cudz
cudzy
-cudze
dopełniacz cudzego
cudze
cudzej
cudzego
celownik cudzemu
--
biernik cudz
-cudze
narzędnik -cudzą
cudzym
miejscownik cudzem
cudzej
cudzem
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik cudzy
--
dopełniacz cudzych
cudzych
cudzych
celownik cudzym
cudzym
-
biernik cudze
cudze
-
narzędnik ---
miejscownik cudzych
cudzych
-
wołacz cudzy
--
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
'nienależący do określonego kręgu ludzi (np. rodziny, plemienia, wsi), przedmiotów lub spraw, obcy' - 'alienus, extraneus' por. Sstp
  • Sinowe czudzi selgali sø mne, sinowe czudzi przestarzely sø se (filii alieni mentiti sunt mihi, filii alieni inveterati sunt) y chramali sø od swogich drog ca 1400 Fl - 17, 49
  • Dopuszczena kto rozume? Od taiemnich mogich ocziscy me y od czudzich odpuscy sludze twemu (ab alienis parce servo tuo) ca 1400 Fl - 18, 13
  • Acz zapomneli iesmi ymø Boga naszego y acz roszirzili iesmi røcze nasze ku bogu czudzemu (si expandimus manus nostras ad deum alienum), wszago Bog szukacz bødze tich? ca 1400 Fl - 43, 22
  • Pospolu nemødri y szalony zgineta i ostawø czudzim bogaczstwa swoia (relinquent alienis divitias suas) ca 1400 Fl - 48, 10
  • Czudzy vczinil iesm se braczi moiey (extraneus factus sum fratribus meis) y pelgrzim sinom maczerze moiey ca 1400 Fl - 68, 11
  • Swybaday lyfnyk wszytko yme yego y rozberzcze czvdzy roboty yego (diripiant alieni labores ejus) ca 1400 Fl - 108, 10
  • Kako pacz bødzemy pene panowo w szeme czvdzey (quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena)? ca 1400 Fl - 136, 5
  • Bosze..., wytargny mo z røkv synow czvdzych (eripe me, et erue me de manu filiorum alienorum), gychsze vsta molwyla sø proznoscz ca 1400 Fl - 143, 12
  • Hynczka... ne poslal swych ludzi ani iego volø, ani iego kaznø pany Iagneszka wszanta do czucey zeme 1400 Pozn - nr 487
  • Pecz ne wygnal Staszka ot yego oczcza do czudze *dzeme 1401 Kościan - nr 179
  • Czso Borzek cupil, tho trzimal trzi latha spocoyne, a w tem Pacinowa nycz szagøl czudzego 1402 Kal - nr 81
  • Przes wolye wsząw rzeczy czvdze, zaprzyly szą cząnscz gych wzącz, thą powod swą przysąngą ma doswyathczicz 1449 Sul (1.1) - 14
  • Porambyw damb czvcz (incidens quercum alienam)..., wyną gemv oszm grosszow zaplaczy, w czygem paynstwye gest porambyoon 1449 Sul (1.1) - 16
  • O glvpyem branyv rzeczy czvdzych 1449 Sul (1.1) - 44
  • Nyektorzy... wchodzą w laszy abo w gaye cvdze (intrantes silvam... alicuius) przes voley pana gych a dąby vyrąbvyą lepsze 1449 Sul (1.1) - 48
  • Kedi ktho w gayv czvdzem (in gaio alterius) geden abo dwa dąby wyrąby, za kasdy osmy szkoth... zaplaczy 1449 Sul (1.1) - 59
  • O swynyach do lasza pądzonych przes czvdze gymyenye 1449 Sul (1.1) - 59
  • Gdze gymyenye czvdze (bona alterius) poszrzoduye alybo gest poszrzodne myedzy laszem nayąthym alybo dąbrową 1449 Sul (1.1) - 59
  • Popaszącz alybo szirzpem posznącz thrawą, w syrzpye abo w plasczv mayą bycz począdzany, a rąbyącz drwa w czvdzem gymyenyv, tylko w szekyrze mayą bycz począdzany 1449 Sul (1.1) - 68
  • Kthokole swynye wlosthne do czvdzego lasza na szolącz (ad glandines silvae alterius) wypadzy, ten, czy by byl lasz, pyrwą raszą weszmye genego wyeprza, wthorim raszem naydzely, <dwa wieprza pobić ma, a trzecim razem> moze wszysthky swynye zagyącz 1449 Sul (1.1) - 69
  • W czudzich rzeczach ne corzisczy XV p. pr. Dek III (3)
  • Paklybi kto czucz do waszego chczyal wnycz zboru (si quis peregrinorum in vestram voluerit transire coloniam) a uczynycz... Godi Boszego Przyszczya, obrzezan ma bicz pyrwey kaszdi pacholik gego a tedi sprawnye szwyøøczycz bødze 1455 BZ (1) - Ex 12, 48
  • Gdysz by spal møsz s czvdzø zonø, oba spolv vmrzeta, to gest czvdzolosznik y czvdzolosznicza (si dormierit vir cum uxore alterius, uterque morietur, id est, adulter et adultera) 1455 BZ (1) - Deut 22, 22
  • Seszly syø wszitci, gisz syø bily *zan zamøcyly a obcyøszeny czudzim zboszim a gorzkø miszlyø (convenerunt ad eum omnes qui erant in angustia constituti, et oppressi aere alieno, et amaro animo) 1455 BZ (1) - I Reg 22, 2
  • Pylem wodi czvdze a wisuszilem slopyenmy nog mich wszitki wodi zawarte (bibi aquas alienas, et siccavi vestigiis pedum meorum omnes aquas clausas) 1455 BZ (1) - IV Reg 19, 24
  • Nyektorzy zly a nyeczysczi w swem szywocze, czvdzym szonam abo pannam gwalt vczinywszy a gych czczy pozbawywszy, gdy gym bądze dana wyna, chytrosczą podlug nyemyeczskyego prawa gych odbywayą 1456-1470 Dział - 281r
  • Szpowyadam szya, yszem czudze grz<e>ch<y> opprawyal, szwychem (leg. z swych-em) szya szpowyadacz nye wmyal XV ex. Spow (6)
  • Odstøpyl (sc. Israhel,) od Boga zbawyenya swego. Rozgnyewaly gy w bogoch czudzych (provocaverunt eum in diis alienis) ca 1500 Puł - Deut 24

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp I 337a
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 1574, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny