Dawać

w opracowaniu

nr hasła: 133

Fleksja

czasownik
Widok zaawansowany

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
dawać

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.dawaję
dawam
2.dawasz
3.dawa
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.dawamy
2.dawacie
3.dawają

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-m dawał
-śm dawał
dawałem
ja dawał
sem dawał
--
2.dawał jeś
--
3.dawał
dawała
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.dawałasta
--
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-smy dawali
--
2.---
3.dawali
--

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.dawaj
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.dawajcie
3.-

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bych dawał
--
2.---
3.-by dawał
-by dawała
-
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-bychom dawali
--
2.---
3.-by dawali
--

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---by dawano
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

forma
dawano

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdawający
dawająca
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdawający
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdawałem
dawał
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-dawała
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdawała
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdawali
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik--dawano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-dawany
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik-dawana
-
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
dawaję
dawając

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Yszem przy tem byl, yegdy panu Nemerzy cladzono pol grzyvni, czo mu za ne Chwalatha raczyl… a w ten dzen mu davani, kegdy rok był. 1420 Pozn - nr 1073
  • <J>ako Halska ne mala v mego *møszø pi[…]dla ani v mne ani s tego dani dauano 1403 Kal - nr 109
  • Slvschno vstawycz, aby daley szadny szyd krzesczyanynovy w krolewstwye naschem swych pyenyadzy na zapysy abo na listy nye dawal (ut… suas pecunias super litteras obligacionis prestet aut mutuetur) 1456-1470 Dział - 297r
  • Tako chwala banda mowil gymyonowi twemu na wieky wiekow, abich dawal obiati moie ze dnya w dzen (sic psalmum dicam nomini tuo in saeculum saeculi, ut reddam vota mea de die in diem Psal 60, 9) 1482-1483 MW - 9v
  • Izesmy vkazaly konye *podwodowye, podwodniky takye, iakyesmy *myelye y dawaly, ale gich ne yczal (pro chczal) wsącz 1441 StPPP II (2) - 2973
  • A gdisz wydzely, ysz sø wyelyke pyenyødze w chowatedlnyczi, wszedszi pysarz krolyow a biskup y wisipaly, y zlyczily pyenyødze, gesz to nalyazlasta w domv boszem y dawalasta ge w lydzbø a w myarø tym w røce, gysz biły nad murarzmy domv Boszego (et dabant eam iuxta numerum atque mensuram in manu eorum, qui praeerant caementariis domus Domini) 1455 BZ (1) - IV Reg 12, 11
  • <Iaco>Derska ne dawala rokow pany Thomcowey 1410 Pozn - nr 795
  • Iaco Czestk daual Iacuszewi skot <do> ranky iaco sand skaszal 1388 Pozn - nr 50
  • Szyedzøcz, przeczywo bratu twemu molwyl yes y *przeczywy <synowi> maczyerzy twoyey dawal yes zly przykład (adversus filium matris tuae ponebas scandalum) ca 1500 Puł - 49, 21
  • Iaco ya ne gesdzil na xądza za probosczem any gemu pomoczy daval 1420 Czrs - LXXXI
  • Yacom ya Katussinego gymena ne dawal Yanne, ale szwe 1413 KsMaz I - nr 620
  • Izesem wczasch dawal ocup: dwu wolu podluk semskego ocladu, a Micolay Suchorabsky ne chczal gego wsącz 1441 StPPP II (2) - nr 2957
  • Iaco moy ocecz dal Hankø za møs, a iasm <j>e ne dawal 1397 Kościan - nr 91
  • Schekira tesz dawalem na panskye skazanye 1430 Pozn - nr 1346
  • laco to swatczo, iaco Stanisław mai smowø s Micolayem dawacz trzeczinø w Przetoczne s Przetoczna 1407 Piek VI - 330
  • Dilleccio sine simulacione, odientes malum, adherentes bono,… honore invicem prevenientes, sollicitudine non pigri, spiritu ferventes, duchem gorayacz, domino servientes,… in tribulacione pacientes,… necessetatibus sanctorum comunicantes dawayaczy 1435 GlKazB II (4) - 49
  • Tria sunt in petra, est enim frigida, zymna, dura, twarda, et infructuosa nye dayayaczą owoczv Infructuosa nye davayacza owoczv XV p. post. R XXV (1.6) - 179
  • Neptalym, geleyn wipuszczoni, dawayøczi wimowi kraszy (cervus emissus, et dans eloquia pulchritudinis) 1455 BZ (1) - Gen 49, 21
  • Abichom nye dawaly dzewek swich lyvdu zemskemv (et ut non daremus filias nostras populo terrae) any gich dzewek snøbycz za nasze sini 1455 BZ (1) - Neh 10, 30
  • Dauid... posadził ricerze w Damasku, abi Syria takesz sluszila gemu a dawala dari (ut Syria quoque serviret sibi et offerret munera) 1455 BZ (1) - I Par 18, 6
  • Yako v nasz nye yesth thako obyczay, aby wyano przed prawem dawano ca 1500 OrtMac - 54v
  • Szą szwyąthego gy trzimano y wyele mv prze bog dawano 1454 Aleksy - 57v
  • Datus est terminus... ad decernendum al. ku dokazanyu, quia nunquam fuit inculpatus pro honore al. nye dawana gemu wina o czescz 1457 AGZ XV - 11
  • Ian y Ięndrzey... vstavily... szwego... procuratora... dantes dawayøcz y *poleczayocz themv... procuratorowy *pelno kaszn et omnimodam potestatem y *wszelkuo mocz we wszytkych szwych rzeczach, kthore *ymayo albo bondø ymecz przeth kalysdym sszøndzø ca 1428 PF I (5.1) - 479
  • Raphael Thobyasza na drodze vczyl rzekøcz: lako richlo w dom twoy wnydzes, natichmyast syø pomodlysz Panu Bogu twemv, a dzøki dawaiø gemv, przistøpisz ku occzu twemv (et gratias agens ei, accede ad patrem tuum) 1455 BZ (1) - Tob 11, 7
  • Sgednaymi spolu swadzbø a dawayczye nam wasze dzewky, a nasze sobye poymuyczye (iungamus vicissiin connubia: filias vestras tradite nobis et filias nostras accipite) 1455 BZ (1) - Gen 34, 9
  • Ne daway me w dusze za møczaiøcze me (ne tradideris me in animas tribulantium me), bo wstali sø przeciwo mne swatcowe krzywi ca 1400 Fl - 26, 18
  • Offyerowacz *bodzecze w nich offyery Panv... procz... darow waszich..., ktores dobrowolnye dawacze Panv (quae sponte tribuetis domino) 1455 BZ (1) - Lev 23, 38
  • Pamyąthag, Pane, <slug..., za> kthore thobye dawamy, offyeruemy albo <kthorzy thobye> dawayą, offyeruyą <tha obyatha chwali za sza, za szwe wszythky> (memento, Domine, famulorum..., pro quibus tibi offerimus vel qui tibi offerunt hoc sacrificium laudis pro se suisque omnibus) 1413-1414 Msza I - 260
  • Pamyąthag, Pane, <slug..., za> kthore thobye dawamy, offyeruemy albo <kthorzy thobye> dawayą, offyeruyą <tha obyatha chwali za sza, za szwe wszythky> (memento, Domine, famulorum..., pro quibus tibi offerimus vel qui tibi offerunt hoc sacrificium laudis pro se suisque omnibus) 1413-1414 Msza I - 260
  • Chwalcze pana..., gen dawa karmø wszemv czalv (qui dat escam omni carni) ca 1400 Fl - 135, 26
  • Respondetur, quod propter confirmacionem fidei, oblacionem offero, id est do davam 1429 GlJag (9.1) - 94
  • To dawaiø wyedzecz (indico etiam tibi), sinu moy, yszem dal dzesyøcz lybr srzebra, gdisz ti gescze bil nyemowyøtkem 1455 BZ (1) - Tob 4, 21
Połączenia wyrazowe
dawać winę, winy
'oskarżać, wnosić skargę przeciw komuś'
  • Kedi szø tamo sz obu stroni przigeli do Kzøsza, tedi goszcze panu Hincze dauali wini 187 1395 Pozn - nr 187
  • Sczepy, czno (pro czszo) o ne Iacusevy vinø dauas, this thi dal,... a Iacusz w tich yest praw 1418 TPaw IV - nr 3187
dawać pozew
'pozywać przed sąd'
  • Zapowyedayącz castellaanoom y wszystkym sąndzaam y podsandkoom, aby potheem przes pewnego powodv a wislowyoney rzecz<y> nye dawaly kthorych pozwoow (quod... sine certo actore I et causa expressa non dent aliquas citationes) 1449 Sul (1.1) - 29
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
dawający (rzeczownik)
'dawca, ten, który coś komuś przekazuje na własność (dobrowolnie i bez opłaty)'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp II 31b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 133, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. ED
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny