Śmierny, Śmierni, Śmirny

w opracowaniu

nr hasła: 11703

Fleksja

przymiotnik
Widok zaawansowany
stopień: równy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik śmierny
śmirny
śmierna
śmierne
dopełniacz śmiernego
-śmiernego
celownik śmiernemu
śmiernej
-
biernik śmiernego
śmierny
śmierną
śmierne
narzędnik -śmierną
śmiernym
miejscownik ---
wołacz śmierny
-śmierne
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik śmierni
śmierne
-
dopełniacz śmiernych
--
celownik ---
biernik śmierne
śmiernie
-śmierna
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz śmierni
--
stopień: wyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
stopień: najwyższy

przypadek liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik naśmierniejszy
naśmierniejsza
-
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz -naśmierniejsza
-
przypadek liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---
przypadek liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik ---
dopełniacz ---
celownik ---
biernik ---
narzędnik ---
miejscownik ---
wołacz ---

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • *Stroczyl moczarze stolcza (leg. z stolca), a smyernye (humiles Luc 1, 52) povyschyl XVI in. Rozm - 53
1. 'odznaczający się łagodnością i pokorą, cierpliwy, cichy' - 'mansuetus atque humilis, patiens, modestus'
  • Yde tobe crol smerny na to, izbi ty ne buial, izbi onego buynego crola dyabla ne nasladoual XIV med. Kśw - cr 38
  • A ctuarte gy uidal suoti Ian pod obrazem barancha smernego XIV med. Kśw - dv 18
  • Bo ti lud smerni (populum humilem) zbawon vczinisz a oczy pisznich vsmerzisz ca 1400 Fl - 17, 30
  • Caritas paciens smyerna est, benigna lutosczyua est (I Cor 13, 4) XV med. GlKazB III (2) - 26
  • Krzesczyanstvo vyerze vyerne y naboszne a y smyerne, racz thego poszluchaczy 1453 R XXV (2.1.4) - 12va
  • Molestus (pro modestus) smyrni (Sap 7, 22) ca 1470 MamLub - 153
  • Dicit enim Philozophus, quod pavo est avis timida… sic vos (sc. virgines) sitis pauide boyaslyve ad verba dissoluta, rospustnych, sitis eciam pudice smyerne XV p. post. R XXV (1.6) - 177
  • Swyantha Maria nalagodlywscha y naszmyernyeyscha..., szlyvthvy szye nade mna XVI in. Naw - 12v
  • *Vczym mye czycha y szmyerna, y podobna mogym stharzeyschym XVI in. Naw - 31r
  • Dzyevycza Marya w thym svyątem zborze vydzyala szye wschech naszmyernyerscha y naboznyeyscha XVI in. Rozm - 18
  • Anyely… przynyesly przed nyą (sc. Maryję)… yedno dzyeczyą barzo nadobne y szylno szmyerne, yze yego smyary y yego kraszy, y tes vyelykye pokory nygd vypovyedzyecz nye moze XVI in. Rozm - 19
  • Nykakye temv vyerzycz nye moga, aby mogl (sc. Jezus) taką nyemyloscz vkazacz przeczyv svey smyerney matcze XVI in. Rozm - 590
  • Nasch zbavyczyel… zvyaazany vyedzyon yako nyedzvyedz, gdyz on yest baranek nasmyernyeyschy XVI in. Rozm - 728
  • A czo rzeczem o tobye, smyerny baranku, ktoryz tako nasmyevan? XVI in. Rozm - 732
  • Tako czy ystny nyelyvtosczyvy Zydovye rzuczyly szye na smyernego baranka, mylego Iesucrista, yako vylczy chvatayączy XVI in. Rozm - 815
2. 'umiarkowany w jedzeniu i piciu' - 'qui est temperans in cibo et potione'3. 'będący wyrazem czyjejś pokory i łagodności' - 'qui alicuius humilitatem et lenitatem testatur'
  • Iz iesc taco smerne prisce y taco smerne narodene Sina Bozego, ienze prez pocøthka s Bogem Occem jesc croleual XIV med. Kśw - cr 35
  • Czyebye proscha… przez szmyerna dobrotha Dvcha Szwyanthego, genze prze thwoya dobrota szmyerna oczysczyl czye y oszwyanczyl XVI in. Naw - 36r-v
  • Vczczye szye ode mnye, yszczyem czychy a smyernego sercza (humilis corde Mat 11, 29) XVI in. Rozm - 323
  • Takyez myly Cristus na tem svyecze byl barzo pokorny y smyerny, alye v schądzye przeczyv svym nyeprzyaczyelom bądzye barzo rostropny y barzo pokorny, y przykry, a tho vkazal tym, yze sve nyeprzyaczyelye yednym smyernym slovem porzuczyl XVI in. Rozm - 626
4. 'czyniący pokój' - 'qui pacem facit'
Formy wyrazu w funkcji innych części mowy
śmierny (rzeczownik)
'człowiek cichy, pokorny'

Zapożyczenie

–

Uwagi

–

Bibliografia

–

Odsyłacze

–

Sstp

Sstp IX 28b
PDF

Errata

-

Jak cytować?

BLŚP, hasło nr 11703, www.blsp.ijp.pan.pl, [dostęp: 21-04-2025 r.]
oprac. MK
Wszelkie prawa zastrzeżone 2024 © Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny