Działać, Dziełać

w opracowaniu

nr hasła: 10976

Fleksja

czasownik

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
działaci
działać

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.działajęć
działam
2.działasz
3.działa
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.działamy
2.działacie
3.działają

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.działać będę
2.będziesz działać
3.będziesz działać
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.będziem działać
2.działać będziecie
3.-

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.będziesz działał
--
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.działał
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.-smy działali
działalismy
--
2.-ście działali
--
3.działali
--

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas zaprzeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.był działał
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona bierna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.są działany
--

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.działaj
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.działajmy
2.działajcie
3.niechać działają

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-by działał
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-by działali
--

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-by działan był
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---by działana była

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernikdziałający
działającą
-
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziałający
--
dopełniaczdziałających
--
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego w odmianie prostej

forma
działając

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziałał
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziałali
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziałan
-działano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziałany
-działana
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
działaję

COMPOSITUM

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik, strona czynna

forma
dziełaci

Bezokolicznik, strona bierna

liczba pojedyncza
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
--dziełano być
liczba podwójna
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---
liczba mnoga
rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
---

FORMY OSOBOWE

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas teraźniejszy

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.dziełasz
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.-

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.będziesz dziełać
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.-
3.-

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przyszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.będziesz dziełał
--
3.będzie dziełał
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb oznajmujący, strona czynna, czas przeszły

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.dziełał
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

Forma osobowa, tryb rozkazujący, strona czynna

liczba pojedyncza
osoba forma
1.-
2.dziełaj
3.-
liczba podwójna
osoba forma
1.-
2.-
3.-
liczba mnoga
osoba forma
1.-
2.dziełajcie
3.-

Forma osobowa, tryb przypuszczający, strona bierna

liczba pojedyncza
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.-by był dziełan
--
liczba podwójna
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---
liczba mnoga
osoba rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
1.---
2.---
3.---

FORMY NIEOSOBOWE

IMIESŁÓW

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniaczdziełających
--
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu przeszłego II

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziełał
--
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przymiotnikowy bierny czasu przeszłego

typ odmiany: prosta

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownikdziełan
-dziełano
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik--dziełany
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
typ odmiany: złożona

liczba pojedyncza
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba podwójna
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---
liczba mnoga
przypadek rodzaj męskirodzaj żeńskirodzaj nijaki
mianownik---
dopełniacz---
celownik---
biernik---
narzędnik---
miejscownik---
wołacz---

Imiesłów przysłówkowy czynny czasu teraźniejszego

forma
dziełając

COMPOSITUM

Semantyka

Definicje
por. Sstp
  • Magis autem laboret operando, dyalayą, manibus suis, quod bonum est, ut habeat, unde tribuat necessitatem pacientibus (Eph 4, 28) 1403 GlJag (13.1) - 101
  • Wszitczy *moszowye y szony... offyerowaly dary, abi dzyalana bila dzyala (ut fierent opera), ktora przykazał Pan Bog 1455 BZ (1) - Ex 35, 29
  • Y przikazal, abi bily sebrany wszitci wipowyedzeny..., y vstawyl z nych lamacze, abi lamaly kamyenye, a *cyøsaly, abi dzalan bil dom Bozi (ut aedificaretur domus Dei) 1455 BZ (1) - I Par 22, 2
  • Then rząd y obyczay... chczemy, aby byl trzyman, chovan y dzyelan przy syosthrach nyemocznych (haec quoque circa sorores infirmas et decedentes volumus observari) 1484 Reg - 13v
  • Alye chto dzyala prawdą (qui autem facit veritatem Jo 3, 21), przychodzy do szvyathlosczy, aby byly obyavyony vczynky yego, ysze w Bodze są dzyalany (quia in deo sunt facta Jo 3, 21) XV p. post. EwZam - 306
  • To, czso dzelano ma bicz, czynczye (quodcumque operandum est, facite) 1455 BZ (1) - Ex 16, 23
  • Yako thy czosny z urzadem dzelany, czo ye vrzad ogladal 1466 ZapWarsz - nr 1249
  • Sculpturis rito, dzialano obogym riczym (opere sculptoris et caelatura gemmarii, sculpes eos nominibus filiorum Israel, inclusos auro atque circumdatos Ex 28, 11) 1471 MamKal - 27
  • Obu nauczyl mødroszczy, abi dzyalaly dzalem czyeszelskym (ut faciant opera abietarii) 1455 BZ (1) - Ex 35, 35
  • Bo tegdi Bog nye spuszczał dszdza na szemyø, a czlowyek nye bil, gez to bi dzalal szemyø (qui operaretur terram) 1455 BZ (1) - Gen 2, 5
  • Y poszegnal dnyu szodmemu i poszwyøczyl gi, bo w tem szodmem dnyu przestal ode wszego dzala swego, czsosz bil dzalal (ut faceret) 1455 BZ (1) - Gen 2, 3
  • Tedi gospodzyn gest *sstopyl, abi vszrzal myasto a wyeszø, ges to dzalaly synowye Adamowy (quam aedificabant filii Adam) 1455 BZ (1) - Gen 11, 5
  • Dalem wam zemyø , w nyeyzescye nye robili, y myasta, gichzescye nye dzalali (quas non aedificastis), abiscye bidlili w nich 1455 BZ (1) - Jos 24, 13
  • Gospodnye, vschakosch my prorokovaly ymyą thve a w thvoyeszmy ymyą zle duchy vyganyaly, a czvdasmy vyelykye dzyalaly v tve ymyą (in nomine tuo virtutes multas fecimus Mat 7, 22) XVI in. Rozm - 284
  • A tak dzalalysmi mur (itaque aedificavimus murum) y spoyly wszitel (pro wszitek) az do pol stroni 1455 BZ (1) - Neh 4, 6
  • O *kthory gymyenye Prandotha na nass zalowal, tho my dzirszymy w pokoyv wyszey trzech lath i kdze then tho Prandotha dzelal wydzenyc za prawy, a *on w zemy bywaiacz nassz nye gabal 1470 ZapWarsz - nr 2940
  • Modlytwa gego y vsliszenye..., takez myesczcza, na nychze dzalal wisoke modii (in quibus aedificavit excelsa) a czinyl Ivgy..., popysano wszitko w mowyenyv Ozay 1455 BZ (1) - II Par 33, 19
  • Sescz dny dzalacz bødzecze (sex diebus facietis opus), dzen szodmi przeto, ze iest sobotni, odpoczinyenye iest, swyøti bødze nazwan 1455 BZ (1) - Lev 23, 3
  • Y rzeklem ku slyachcyczom a wodzom:... A mi samy bødzem dzalacz (et nos ipsi faciamus opus), a polovycza z nas dzerzcye kopye 1455 BZ (1) - Neh 4, 21
  • A wszakoz Byenya them sobye nycz nye popravy, czo pyrvey myąl dzyelacz, o gedną rzecz tho bądzye dzyelyal, o [d]dvye abo o trzy XV ex. SlArch I (2) - přil. 20
  • laco slvzebnik a ratay bødze, asz do lata miłosciwego dzalacz bødze v czebye (usque ad annum iubilaeum operabitur apud te) 1455 BZ (1) - Lev 25, 40
  • Szeszcz dnyow bødzesz robycz a bødzesz dzelyal wszitka dzala (sex diebus operaberis et facies omnia opera tua) 1455 BZ (1) - Ex 20, 9
  • Po tych czterdzyesczy dnyoch, synkv myly, czo bądzyesch dzyalal (quid es tu facturus)? XVI in. Rozm - 171
  • Paklybi oltarz kamyenny uczynylbi, nye bødzesz gego dzelacz s czyosanego kamyenya (non aedificabis illud de sectis lapidibus) BZ Ex 20, 25; 1455 BZ (1) - Ex 20, 25
  • Przeto bødzesz przeklyøti na szemy..., gdisz bødzeszdzalacz, nye dacz swego vzytka (cum operatus fueris eam, non dabit tibi fructus suos) BZ Gen 4, 12 1455 BZ (1) - Gen 4, 12
  • Polozę we zbawyenyu, pewnye dzyalacz będę w nyem (fiducialiter agam in eo) ca 1500 Puł - 11, 6
  • Yakye modlythvy mayą za vmarle dzyelaczi y pelnyczi (de sepultura defunctorum et de oratione pro ipsis facienda) 1484 Reg - 13r
  • Vstawyami..., ze wschitczi przebivacze... s kalischdey wloky oraney... yeden dzyen, a s poluvloczka pol dnya w thidzyen... robycz przes otmowi bandą vynovaczy tako, yako wlostne robothi dzyalacz obykli (ita prout proprios labores peragere consueverunt) 1450 Sul (1.2) - 110
  • *Nam quia laboratus es nye prze to, ess ma dzalaczy a. praczovaczy (sed cura est illi, non quia laboraturus est, nec quoniam brevis illi vita est, sed concertatur aurificibus et argentariis Sap 15, 9) ca 1470 MamLub - 156
  • Wirwy mie z dzielaianczich zloscz (eripe me de operantibus iniquitatem Psal 58, 3) 1482-1483 MW - 9v
  • Strzeszy mø od sydla, gesz postawyly sø mne, y od sromocy (pro sromoty) dzalayanczych lychotø (a scandalis operantium iniquitatem) ca 1400 Fl - 140, 10
  • Dzalaiøci na murze, a noszøcy brzemyona, a wkladaiøci, genø røkø dzalaly (aedificantium in muro... una manu sua faciebat opus), a drugø myecz dzerszely 1455 BZ (1) - Neh 4, 17
  • Samaria significat vitam activam vlg. robothni, *dzalayoczø, Galilea vitam contemplativam vlg. naboszny ca 1420 R XXIV (1.9) - 85
  • Actiuam vitam et contemplatiuam sublimiter exercebat schywoth dzalayączy a schywoth o Bodze myslączy wyodla XV med. SKJ V (1) - 279
  • Napirzvey ma slubiczi, yze ma przykazanya boze... chovaczi..., aza przesthąpy, yestlyby kthorymi vystąpyl a gich sye dopusczyl zyvącz y tez dzyelayącz naprzeczyw obyczayovy zakonu thego (quas contra hunc vivendi modum commiserit), dossziczi vczynyczy 1484 Reg - 3v
  • Oczyecz moy aze dotychmyast dzyala (pater meus usque modo operatur Jo 5, 17) a ya tesch czyny<ę> vczynky yego. Yakoby rzekl: Nye telko schescz dny dzyalal moy oczyecz, yako vy mnymaczye, alye zawzdy dzyala, czvsch opyekayącz szye swym stvorzenym, odnavyąyącz ye, aby na vyeky ostalo yego stworzenye, a s tym ya dzyalayącz ss nym (pro mym) oczczem, przetos wschytko dobr[z]e yest, czo czynyą XVI in. Rozm - 258
  • Kamen, gen sø odrzvczyly dzalayøcz (lapidem, quem reprobaverunt aedificantes), ten vczynon gest we glowø køta ca 1400 Fl - 117, 21
  • Przetosz gydzyczye a dzelayczye (ite ergo et operamini) 1455 BZ (1) - Ex 5, 18
  • Takyesz w zemy naszey dzalayczye, kupczyczye, a bødz wam poddana (terra in potestate vestra est, exercete, negotiamini et possidete eam) 1455 BZ (1) - Gen 34, 10
  • Przeto poczcye, a vdzalami muri ierusalymske... Bog nyebyeski ten nam pomaga, a mi slugy gego gesmi, wstanmi a dzalaymi (surgamus et aedificemus) 1455 BZ (1) - Neh 2, 20
  • Nye dzelay grzechw nyeczystego XV ex. Dek II (3)
  • A czego by ssam nyerad myal, nykomv tego nye dzyalay ca 1450 PamLit IX (1.2)
  • I stalo syø, gdisz vsliszal Sannabalath, ysze dzalami mur, roznyewal syø barzo... Ale y Dobyesz amonyczski k svim blysznym rzekl: Nyechacz dzalaiø, wszako lyszki gdisz przicyekø, przelyazø gich mur kamyenni (aedificent, si ascensoderit vulpes, transiliet murum eorum lapideum) 1455 BZ (1) - Neh 4, 3
  • Bo czy, gysz dzalayø lychotø (qui operantur iniquitatem), na drogach gego ne chodzyly ca 1400 Fl - 118, 3
  • Sliszano gest w narodzech..., ysze ti a Zidovye mislycye syøo przecyvycz, a przeto dzalacye mur (propterea aedifices murum) 1455 BZ (1) - Neh 6, 6
  • I stalo syø, gdisz vsliszal Sannabalath, ysze dzalami mur (quod aedificaremus murum), roznyewal syø barzo... 1455 BZ (1) - Neh 4, 1
  • Tho, gdze Katharzina y Malgorzatha dzela vydzenye, tho ya dzirszą sza prawem moym w pokoyv 1471 ZapWarsz - nr 2955
  • Purpuraria czo dzala postawcze (quaedam mulier, nomine Lydia, purpuraria civitatis Thyatirenorum Act 16, 14) 1471 MamKal - 300
  • Krzywdą my dzelasch 1495 ZapWarsz - nr 1772a
  • Chtore znamya vkazvyesz nam, ysz tho dzyąlasz (quod signum ostendis nobis, quia haec facis Jo 2, 18)? XV p. post. EwZam - 304
  • Dzalo vyelykye ia dzalam (opus grande ego facio) 1455 BZ (1) - Neh 6, 3

Zapożyczenie

Uwagi

Bibliografia

Odsyłacze

Sstp

Sstp II 260a
PDF

Errata

-